Тийкар ҳәм фундаментлер

Ushbu kitob "Poydevor va fundamentlar" fanidan kurs ishini bajarish uchun metodik qo'llanma bo'lib, unda qurilish maydonini baholash, yuklarni hisoblash, fundament chuqurligini aniqlash, gruntning qarshiligini hisoblash, fundament o'lchamini aniqlash va cho'kishni hisoblash kabi masalalar ko'rib chiqiladi. Qo'llanma talabalarga amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

• Qurilish maydonini injenerlik-geologik ma'lumotlar asosida baholash: Qurilish maydonining gruntlari haqidagi ma'lumotlar tahlil qilinadi, grunt turlari aniqlanadi va qurilish uchun umumiy baho beriladi. Gruntlarning fizik-mexanik xususiyatlari, jumladan plastiklik ko'rsatkichi, zichlik koeffitsienti va namlik darajasi aniqlanadi.
• Poydevorga ta'sir etuvchi yuklarni hisoblash: Binoning poydevoriga tushadigan doimiy va vaqtinchalik yuklar aniqlanadi. Bunda devorlar, ustunlar, qoplamalar va boshqa elementlarning og'irligi hisobga olinadi. Yuklarni hisoblashda ishlatiladigan formulalar va koeffitsientlar keltirilgan.
• Fundamentning o'rnatilish chuqurligini aniqlash: Grunt muzlash chuqurligi, bino ichidagi harorat va boshqa omillar hisobga olinib, fundamentni o'rnatish chuqurligi aniqlanadi. Turli hududlar uchun muzlash chuqurligi bo'yicha ma'lumotlar keltirilgan.
• Gruntning hisobiy qarshiligini aniqlash: Gruntning yuk ko'tarish qobiliyati hisoblanadi. Bunda gruntning turi, zichligi, namligi va boshqa xususiyatlari hisobga olinadi. Hisoblash uchun kerakli formulalar va koeffitsientlar berilgan.
• Fundament o'lchamini aniqlash: Yuklar va gruntning hisobiy qarshiligi asosida fundamentning optimal o'lchami aniqlanadi. Lentali fundamentlar uchun eni hisoblanadi.
• Fundamentning cho'kishini hisoblash: Fundamentning og'irlik ta'sirida cho'kish miqdori hisoblab topiladi. Bu yerda grunt qatlamlarining qalinligi, elastiklik moduli va boshqa xususiyatlari inobatga olinadi.