Qoraqalpoq dostonlarining g`oyaviy-badiiy xususiyatlari
Kitob "Shahriyor" va "Masposhsho" dostonlarining g'oyaviy-badiiy xususiyatlarini tahlil qiladi. Unda dostonlardagi obrazlar tizimi, syujet, kompozitsiya, shuningdek, milliy ma'naviyat aks ettirilgan qadimiy tasavvurlar o'rganiladi. Asar qoraqalpoq xalqining ijtimoiy maishiy hayot tarzi, e'tiqodlari va falsafiy qarashlari bilan bog'liq jihatlarni ochib beradi.
Asosiy mavzular
- Bosh qahramon obrazlari talqini: Dostonlardagi Shahriyor, Anjim, Masposhsho, Oyparcha kabi bosh qahramonlarning xarakterlari, ijobiy va salbiy jihatlari, jamiyatdagi o'rni va ahamiyati tahlil qilinadi. Ularning insoniy fazilatlari, mardligi, jasurligi, sadoqati va boshqa xususiyatlari ko'rib chiqiladi.
- G'oyaviy-badiiy xususiyatlar: Dostonlarning g'oyaviy yo'nalishi, undagi ezgulik va yovuzlik kurashi, insonparvarlik g'oyalari, vatanparvarlik, erkinlik, tinchlik, ozodlik kabi tushunchalar tahlil etiladi. Ularning badiiy jihatlari, tasviriy vositalari, ifoda uslublari va poetik xususiyatlari o'rganiladi.
- Ayol obrazi: Dostonlardagi ayol qahramonlar (Anjim, Oyparcha, Gulsara va boshqalar) obrazining o'ziga xosligi, jamiyatdagi roli, botirlik, aql-zakovat, sadoqat, farosatlilik kabi xususiyatlari yoritiladi. Ayollarning erkaklar bilan teng huquqliligi, hatto ulardan ustun ekanligi jihatlari tahlil etiladi.
- Mifologik va totemistik tasavvurlar: Dostonlarda aks etgan mifologik obrazlar (ajdar, dev kabi), totemistik tasavvurlar (ot, tog' kabi) tahlil qilinadi. Ularning geneologik ildizlari, turkiy xalqlar folklordagi o'rni va ahamiyati ochib beriladi.
- Kurash motivlari: Dostonlardagi yaxshilik va yomonlik o'rtasidagi kurash, adolat uchun kurash, zulmga qarshi kurash kabi motivlar tahlil qilinadi. Qahramonlarning bu kurashlarda namoyon etgan mardligi, jasurligi va qat'iyati ko'rsatiladi.