Geodeziya

Ushbu kitob geodeziya fanining asosiy tushunchalari, usullari va amaliyotiga bag'ishlangan. Unda geodeziyaning xalq xo'jaligidagi ahamiyati, yerning shakli va o'lchamlari, proektsiyalash usullari, koordinatalar sistemalari, kartografiya, o'lchash xatoliklari nazariyasi, nivelirlash, gorizontal syomka, geoinformatsion tizimlar (GIS) va boshqa geodezik ishlarning nazariy asoslari bayon etilgan.

Asosiy mavzular

• Geodeziyaning asosiy tushunchalari va xalq xo'jaligidagi ahamiyati: Geodeziyaning ta'rifi, vazifalari, rivojlanish tarixi, bo'limlari (yuqori geodeziya, kosmik geodeziya, amaliy geodeziya, fototopografiya, kartografiya) va xalq xo'jaligidagi ahamiyati (yer tuzish, kadastr, qurilish, geologiya, va boshqalar).
• Yerning shakli va o'lchamlari: Yerning umumiy shakli (geoid), ellipsoid, sferoid tushunchalari. Yerning o'lchamlari, Krasovskiy ellipsoidining parametrlari. Geodeziyada proektsiyalash usullari.
• Geodeziyada proektsiyalash usullari va koordinatalar sistemalari: Gorizontal va vertikal proektsiyalash, geografik va tekis koordinatalar sistemalari, Gauss proektsiyasi, balandliklarni aniqlash usullari.
• Kartografiya asoslari: Karta, reja, profil tushunchalari. Kartografik proektsiyalar, masshtablar, shartli belgilar, kartalarni grafalash va nomenklaturasi, topografik kartalarni o'qish.
• O'lchash xatoliklari nazariyasi: O'lchash turlari, xatoliklar klassifikatsiyasi (qaptal, sistematik, tasodifiy), xatoliklarni baholash usullari (o'rtacha kvadratik xatolik, ishonchli interval), o'lchash aniqligini oshirish usullari.
• Nivelirlash: Nivelirlashning maqsad va vazifalari, nivelirlash usullari (geometrik, trigonometrik, barometrik, gidrostatik, mexanik, fotogrammetrik), nivelirlash asboblari (nivelir, reyka), nivelirlash jurnali, trassani nivelirlash, bo'ylama profilni chizish.
• Gorizontal syomka: Teodolit syomkasi, teodolit yo'lini qurish, to'g'ri va teskari masalalar, burchaklarni o'lchash, koordinatalarni hisoblash, abzris, vaziyatni aniqlash.
• Geoinformatsion tizimlar (GIS): GISning ta'rifi, tarkibiy qismlari (ma'lumotlar bazasi, dasturiy ta'minot, apparat vositalari, inson resurslari), GISning vazifalari va qo'llanilishi (kadastr, yer tuzish, qurilish, geologiya, va boshqalar), vektor va raster ma'lumotlar.