Вопрос категории состояния как о части речи
Maqolada rus tilida holat kategoriyasi so'z turkumi sifatida ko'rib chiqiladi. Holat kategoriyasi mustaqil belgi, holatni ifodalovchi so'zlar sinfi sifatida ta'riflanadi va u so'z o'zgarish shakllariga ega emasligi ta'kidlanadi. Ushbu kategoriya, odatda, bir tarkibli gaplarning asosiy qismi sifatida ishlatiladi. Ta'kidlanishicha, maktab dasturlarida holat kategoriyasi ko'pincha so'z turkumi sifatida ko'rib chiqilmaydi va u nisbatan yaqinda shakllangan. Ushbu kategoriya barcha tilshunoslar tomonidan mustaqil so'z turkumi sifatida tan olinmaganligi, uni tan olgan olimlar ham tarkibi va grammatik xususiyatlarini turlicha belgilashlari qayd etiladi. Maqolada XIX asrdayoq жаль, лень, стыдно kabi so'zlarga e'tibor qaratilganligi, ularning o'ziga xos leksik ma'nosi va sintaktik xususiyatlari mavjudligi ta'kidlangan. A.A. Shaxmatov va A.M. Peshkovskiy ushbu so'zlarning sintaktik va morfologik maqomiga e'tibor qaratgan. L.V. Sherba birinchi bo'lib holat kategoriyasini alohida so'z turkumi sifatida ajratib ko'rsatgan va o'zining "Rus tilida so'z turkumlari to'g'risida" (1928) asarida ushbu atamani kiritgan. Uning fikricha, holat kategoriyasi o'zgaruvchan bo'lmagan va holatni ifodalovchi so'zlardan (нельзя, можно, надо kabi), shuningdek, ikki tarkibli gaplarda kesim vazifasida keluvchi qisqa sifatlar va predlogli-kelishik shakllaridan (готов, горазд, доволен kabi) iborat.
Asosiy mavzular
- Holat kategoriyasining ta'rifi: Holat kategoriyasi mustaqil belgi va holatni ifodalovchi, so'z o'zgarish shakllariga ega bo'lmagan so'zlar sinfi sifatida ta'riflanadi.
- Tilshunoslarning qarashlari: Holat kategoriyasi barcha tilshunoslar tomonidan mustaqil so'z turkumi sifatida tan olinmaganligi va uni tan olgan olimlar ham tarkibi va grammatik xususiyatlarini turlicha belgilashlari ta'kidlanadi.
- Tarixiy rivojlanish: XIX asrda ayrim so'zlarga e'tibor qaratilganligi, L.V. Sherbaning ushbu kategoriyani alohida so'z turkumi sifatida ajratib ko'rsatganligi va atamani kiritganligi qayd etiladi.
- Holat kategoriyasining tarkibi: Holat kategoriyasi o'zgaruvchan bo'lmagan va holatni ifodalovchi so'zlardan, shuningdek, ikki tarkibli gaplarda kesim vazifasida keluvchi qisqa sifatlar va predlogli-kelishik shakllaridan iboratligi ta'kidlanadi.