Ҳайвонлар физиологияси

Mazkur qo'llanma Samarqand Qishloq Xo'jalik Instituti Veterinariya fakultetining "Hayvonlar anatomiyasi, fiziologiyasi, jarrohligi va farmakologiya" kafedrasi tomonidan tayyorlangan bo'lib, hayvonlar fiziologiyasi fanidan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. Qo'llanma veterinariya yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan.

Asosiy mavzular

Fiziologiya fani, vazifasi, maqsadi va rivojlanish tarixi.: Fanning mohiyati, vazifalari, maqsadlari, boshqa fanlar bilan aloqasi, rivojlanish bosqichlari (xususan, Гиппократ, Аристотел, Авиценна, Гарвей, Павлов va boshqa olimlarning hissasi), tekshirish usullari (kuzatish, tajriba, eksperiment) va fiziologik tadqiqotlarning ahamiyati.
Qon sistemasi fiziologiyasi.: Qon va limfa haqida tushuncha, qonning vazifalari (transport, himoya, termoregulyatsiya, korrelyatsiya, fizik-kimyoviy muhit), qonning tarkibi (plazma, shaklli elementlar) va xossalari, qon hosil bo'lishi va boshqarilishi, qon guruhlari va ularning ahamiyati.
Immun tizim fiziologiyasi.: Immun sistema va uning ahamiyati, immunitet (turlari, mexanizmi), antigen va antitelalar (vazifasi, ahamiyati, turlari), chorvachilik va veterinariyada immunologiya yutuqlarining qo'llanilishi.
Qon aylanish sistemasi fiziologiyasi.: Qon aylanish haqida umumiy tushuncha, hayvonlar yuragining tuzilishi va ishi, yurak ishining tashqi belgilari (tonlari va zarbi), yurak muskullarining xususiyatlari, qonning tomirlardagi harakati va uni ta'minlovchi omillar, qonning harakat tezliklari, arteriya va vena pulsi, qon tomirlari faoliyatining boshqarilishi.
Nafas sistemasi fiziologiyasi.: Nafasning mohiyati, bosqichlari va mexanizmi, nafas olish tiplari, tezligi va o'pkaning ventilyatsiya koeffitsiyenti, gazlarning qon bilan tashilishi, qonning kislorod sig'imi, nafas jarayonining boshqarilishi, unga ta'sir qiluvchi omillar.
Ovqat hazm qilish sistemasi fiziologiyasi.: Ovqat hazm qilish to'g'risida umumiy tushuncha, hazm sistemasi faoliyatini o'rganish usullari, og'izda oziqalarni hazmi bo'lishi va uning turli hayvonlardagi xususiyatlari, so'lak tarkibi, ahamiyati, miqdori va boshqarilishi, me'da shirasining ajralishi, tarkibi va boshqarilishi, me'da harakati va me'dadan ichakga oziqalarning o'tish qonuniyatlari.
Bir kameralli murakkab medada ozika hazmi.: Bir tuyokli xayvondarda ozika xazmi. Chuchkalarda ozika xazmi, Quёнларда озikа хаzmі.
Moddalar va energiya almashinuvi fiziologiyasi.: Moddalar va energiya almashinuvi haqida umumiy tushuncha, oqsillar almashinuvi, yog'lar almashinuvi, uglevodlar almashinuvi, yog'lar va uglevodlar almashinuvining boshqarilishi, jigarning moddalar almashinuvidagi ahamiyati.
Energiya va issiklik almashinuvi.: Energiya va issiklik almashinuvi khakida umumiy tushuncha. Vositalli va vositasiz kolloimetriya. Nafas koeffisienti. Turli omillarning moddalar almashinuviga ta'siri, issiklik xosil bulishi va uning uzatilishi. Tana xaroratining boshkarilishi. Kimyoviy va fizikaviy termoregulyasiya.
Ayiruv organlar fiziologiyasi.: Ayiruv organlari va ularning akhmiyati. Buyraklar fiziologiyasi. Siydik xosil bulishi, ajralishi va boshkarilishi. Siydikning tarkibi, mikdori va khususiyatlari. Diurez xakda tushuncha.
Teri fiziologiyasi.: Terining tuzilishi, vazifasi va akhamiyati. Ter suyukligining ajralishi va boshkarilishi. Terining ё bezlari va teri pigmentasiyasi. Teridagi mavsumiy uzgarishlar va tulash.
Kupayish fiziologiyasi.: Kupayish xakida umumiy tushuncha. Erkak xayvonlarning kupayish fiziologiyasi. Spermatozoidlar va spermaning xosil bulishi. Kushimcha jinsiy bezlarning vazifalari va uning fiziko – kimyoviy khususiyatlari. urgachi xayvonlarning kupayish organlarining fiziologiyasi. Ovolyasiya vaqtida vujudga keladigan xolatlar. Urukklanish, bozozlik va unga taaluqli masalalar.
Oliy nerv faoliyati fiziologiyasi: Oliy nerv faoliyati xakida umumiy tushuncha. Bosh miya yarim sharlari pustlogi faoliyatini urgatishda i.m.sechenov va i.p.pavlovning xizmati. Shartli va sharsis reflekslar. Shartli reflekslarning biologik axamiyati, xosil kilish koidalari, usullari va turlari. Bosh miya yarim sharlarida kuzatiladigan tormozlanishlar. Dinamik stereotip. Nerv sistemasining tiplari. I.P.Pavlov ta'limotining chorvachilikdagi axamiyati.