Ichki yonuv dvigatellari mavzusi
Ushbu kitob ichki yonuv dvigatellari, ularning tuzilishi, mexanizmlari va avtomobillarda qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi. Kitobda dvigatellarning asosiy qismlari, ishlash prinsiplari, turli xil dvigatel turlari (porshenli, rotorli, gaz turbinali) va ularning atrof-muhitga ta'siri batafsil yoritilgan. Shuningdek, kitobda dvigatellarning texnik ko'rsatkichlari va ularni takomillashtirish yo'llari ham ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- Dvigatelning vazifasi va asosiy o'lchamlari: Dvigatelning vazifasi kimyoviy energiyani mexanik energiyaga aylantirish va avtomobilni harakatlantirish uchun energiya ta'minlashdan iborat. Asosiy o'lchamlari: silindr diametri, porshen yo'li, ishchi hajmi, siqish darajasi.
- Ikki va to'rt taktli porshenli dvigatellarning tuzilishi: Porshenli dvigatellarning ishlash sikli ikki yoki to'rt taktda amalga oshirilishi mumkin. To'rt taktli dvigatellarda sikl to'rtta bosqichdan (kiritish, siqish, yonish, chiqarish) iborat, ikki taktli dvigatellarda esa bu jarayon ikki bosqichda amalga oshiriladi.
- Ko'p silindrli dvigatellar va ularning ishlash tartibi: Ko'p silindrli dvigatellarda silindrlar soni bir nechta bo'ladi. Ularning ishlash tartibi dvigatelning muvozanatini ta'minlash va tebranishlarni kamaytirish uchun maxsus tartibda amalga oshiriladi (masalan, 1-5-4-2-6-3-7-8).
- Rotor va gaz turbinali dvigatellar: Rotorli dvigatellarda porshenlar o'rniga rotor aylanadi, gaz turbinali dvigatellarda esa ishchi suyuqlik sifatida gaz ishlatiladi. Bu turdagi dvigatellar yuqori quvvatga ega, lekin kamroq tejamkor.
- Ichki yonuv dvigatellarning atrof-muhitga ta'siri: Ichki yonuv dvigatellari atrof-muhitni ifloslantiruvchi gazlar (SO, SO2, NO) va shovqin chiqaradi. Zararli ta'sirini kamaytirish uchun dvigatelni sozlash, sifatli yonilg'i ishlatish va tozalash tizimlarini qo'llash zarur.