Nisbiylik nаzаriyasi
Ushbu kitob "Fizika fanidan 5-mustaqil ishi: Nisbiylik nazariyasi"ga bag'ishlangan. Unda nisbiylikning mexanik printsipi, maxsus nisbiylik nazariyasining postulotlari, Lorents almashtirishlari va undan kelib chiqadigan xulosalar, tezliklarni qo'shishning relyativistik qonuni va moddiy nuqta relyativistik dinamikasining asosiy qonuni kabi mavzular ko'rib chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Nisbiylikning mexanik printsipi: Galileyning nisbiylik printsipi va inertsial sanoq sistemalari tushuntiriladi. Vagon misoli orqali nisbiylikning mohiyati ochib beriladi.
- Maxsus nisbiylik nazariyasining postulotlari: Eynshteynning nisbiylik printsipi va uning tajriba dalillariga muvofiq postulotlari keltirilgan. Yorug'lik tezligining doimiyligi va tabiat qonunlarining inertsial sistemalarda bir xilligi ta'kidlanadi.
- Lorents almashtirishlari: K va K¹ inertsial sanoq sistemalari uchun Lorents almashtirishlari keltirib chiqariladi. Klassik mexanika va nisbiylik nazariyasi o'rtasidagi farqlar ko'rsatiladi.
- Lorents almashtirishidan kelib chiqadigan natijalar: Turli sanoq sistemalaridagi xodisalarning bir vaqtligi va jism uzunligining qisqarishi (Lorents qisqarishi) tushuntiriladi.
- Tezliklarni qo'shilishning relyativistik qonuni: Relyativistik tezliklarni qo'shish qonuni keltirib chiqariladi va klassik mexanika bilan solishtiriladi.
- Relyativistik dinamikaning asosiy qonuni: Moddiy nuqtaning relyativistik impulsi va energiyasi, Eynshteynning mashhur E=mc² formulasi keltirib chiqariladi.