Қазақ тіліндегі фразеологизмдердің қолданылу тəсілдері

Ushbu kitob Qoraqalpoq davlat universitetining filologiya fakulteti (qozoq tili, turkman tili) kafedrasida tayyorlangan "Referat jumisi" boʻlib, unda hozirgi qozoq adabiy tilidagi frazeologizmlarning qoʻllanilish usullari oʻrganiladi. Referatda frazeologizmlarning xalq tilidagi va muallif tomonidan oʻzgartirilgan shakllari tahlil qilinadi. Kitobda mashhur yozuvchi Gʻ.Mustafinning asarlari orqali frazeologizmlarning turli usullari koʻrib chiqiladi. Asosiy eʼtibor frazeologizmlarning sinonim sifatida qoʻllanilishi, oʻzgartirilishi va yozuvchining shaxsiy ijodiyoti natijasida yaratilgan frazeologizmlarga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Frazeologizmlarning sinonim sifatida qoʻllanilishi: Frazeologizmlar tilning sinonimik qatorida alohida oʻrin tutadi va ular soʻzlarga maʼno yaqinligi boʻyicha bogʻlanadi. Gʻ.Mustafinning asarlarida frazeologizmlarning sinonimik qatorlari keltirilgan boʻlib, yozuvchi ularni oʻziga xos uslubda ishlatadi.
Frazeologizmlarning oʻzgartirib qoʻllanilishi: Yozuvchi frazeologizmlarni xalq tilidagi shaklda ishlatish bilan birga, ularni turli maʼnolarda oʻzgartirib, yangi mazmun beradi. Bu oʻzgarishlar asarning voqealari va davriga bogʻliq boʻladi. Ba’zi frazeologizmlar ma’nosini o’zgartirib jumshyadi, ba’zilari esa xalq maqollariga moslashtiriladi.
Yozuvchining oʻz qalamidan chiqqan frazeologiyalar: Xalq tilidagi frazeologik boylikni chuqur oʻzlashtirish, ularni qoʻllashda oʻziga xos yoʻl topish, barqaror birikmalarning ayrim qismlarini boshqa soʻzlar bilan almashtirish orqali yangilash va maʼnosini yangilash – bularning barchasi frazeologiyani ijodiy yoʻl bilan qoʻllash usullari hisoblanadi.