International accounting standarts

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan tavsiya etilgan bo'lib, Toshkent Moliya Institutida o'qitiladigan "Buxgalteriya hisobi" yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan. Kitobda xalqaro buxgalteriya hisobi standartlari (XBHS) bo'yicha ma'lumotlar, standartlarning mohiyati, qo'llanilishi va O'zbekiston milliy standartlari bilan taqqoslash masalalari yoritilgan. Materiallar T.Onozukaning ma'ruzalari asosida tayyorlangan bo'lib, talabalarga XBHSni o'rganishda yordam beradi.

Asosiy mavzular

Moliyaviy hisobotlarni taqdim etish (1-sonli XBS): Ushbu standart moliyaviy hisobotlarning umumiy maqsadlarini taqdim etish uchun asos bo'lib, tashkilotning oldingi davrlardagi moliyaviy hisobotlari va boshqa tashkilotlarning moliyaviy hisobotlari bilan solishtirish imkoniyatini ta'minlaydi. Unda moliyaviy hisobotlarni taqdim etish, ularning tuzilishi va minimal talablar bo'yicha umumiy talablar belgilab berilgan.
Zahiralar (2-sonli XBS): Ushbu standart zahiralarni hisobga olishning asosiy masalalarini, xususan, xarajatlar miqdorini aktiv sifatida tan olish va kelgusi davrlarga o'tkazish, shuningdek, narxni aniqlash va zahiralarni baholash usullarini belgilaydi.
Pul oqimlari to'g'risidagi hisobot (7-sonli XBS): Ushbu standart tashkilotning pul oqimlari haqida ma'lumot berishni talab qiladi, bu esa foydalanuvchilarga tashkilotning pul mablag'lari va ularning ekvivalentlarini yaratish, shuningdek, ulardan foydalanish qobiliyatini baholash imkoniyatini beradi. Pul oqimlari operatsion, investitsion va moliyaviy faoliyat turlari bo'yicha tasniflanadi.
Daromad solig'i (12-sonli XBS): Ushbu standart daromad soliqlarini hisobga olish tartibini belgilaydi. Unda vaqtinchalik farqlar, soliq bazasi, aktivlar va majburiyatlarni baholash, shuningdek, kelgusidagi soliq oqibatlarini hisobga olish masalalari ko'rib chiqiladi.
Asosiy vositalar (16-sonli XBS): Ushbu standart asosiy vositalarni hisobga olish, tan olish, baholash va amortizatsiya qilish tartibini belgilaydi. Asosiy vositalarning qiymati, amortizatsiya usullari, qoldiq qiymat va foydali xizmat muddati kabi elementlarga alohida e'tibor qaratiladi.
Ijara (17-sonli XBS): Ushbu standart ijara shartnomalarini hisobga olish tamoyillarini belgilaydi va moliyaviy va operatsion ijaralarni tasniflash mezonlarini, shuningdek, ijaraga oluvchi va ijaraga beruvchi uchun hisobga olish tartibini ko'rsatadi.
Daromad (18-sonli XBS): Ushbu standart daromadni tan olish mezonlarini belgilaydi, jumladan, tovarlarni sotish, xizmatlar ko'rsatish va foizlar, royalti va dividendlar kabi daromadlarni hisobga olish qoidalarini tartibga soladi.
Valyuta kurslarining o'zgarishi ta'siri (21-sonli XBS): Ushbu standart xorijiy valyutadagi operatsiyalarni hisobga olish va moliyaviy hisobotlarni taqdim etish valyutasiga o'tkazish tartibini belgilaydi, shuningdek, valyuta kurslaridagi farqlarni hisobga olish qoidalarini ko'rsatadi.
Aloqador tomonlar haqida ma'lumotlar (24-sonli XBS): Ushbu standart aloqador tomonlar bilan operatsiyalar haqida ma'lumot berishni talab qiladi, bu esa foydalanuvchilarga moliyaviy hisobotlarga ta'sir ko'rsatishi mumkin bo'lgan munosabatlar va operatsiyalarni tushunishga yordam beradi.
Oraliq moliyaviy hisobot (34-sonli XBS): Ushbu standart oraliq moliyaviy hisobotlarning minimal tarkibini belgilaydi va tan olish va baholash tamoyillarini ko'rsatadi. Oraliq hisobotda qanday ma'lumotlar aks ettirilishi kerakligi, shuningdek, hisobot davriyligi va taqdim etish muddati masalalari ko'rib chiqiladi.
Nomoddiy aktivlar (38-sonli XBS): Ushbu standart nomoddiy aktivlarni hisobga olish, tan olish, baholash va amortizatsiya qilish tartibini belgilaydi. Standart nomoddiy aktivlarga qo'yiladigan talablarni, shuningdek, ularni baholash va amortizatsiya qilish usullarini belgilaydi.
Investitsiya mulki (40-sonli XBS): Ushbu standart investitsiya mulkini hisobga olish tamoyillarini belgilaydi va mulkni tan olish, baholash va taqdim etish qoidalarini ko'rsatadi. Standart investitsiya mulkini adolatli qiymatda yoki xarajat bo'yicha baholash imkoniyatini beradi.