Yadroviy kuchlar va radioaktivlik qonunlari
Ushbu kitob yadro fizikasi asoslarini, atom yadrosining tuzilishi, xususiyatlari va yadroda sodir bo'ladigan jarayonlarni o'rganadi. Unda radioaktivlik, yadro kuchlari, yadro massasi va bog'lanish energiyasi, yadrolarning bo'linishi kabi mavzularga to'xtalib o'tilgan. Kitob mikrodunyo jarayonlarini kvant mexanikasi qonunlariga asoslanib tushuntiradi va atom tuzilishining turli modellarini, shu jumladan Rezerford va Bor modellari muhokama qilinadi.
Asosiy mavzular
- Atom yadrosining tarkibi: Atom yadrosi protonlar va neytronlardan tashkil topganligi, ularning xossalari (massasi, zaryadi) va yadro modelida tutgan o'rni haqida ma'lumot beriladi. Proton va neytronlarning spinlari va magnit momentlari ham ko'rib chiqiladi. Izotoplar, izotonlar va izobarlar tushunchalari tahlil qilinadi.
- Yadro kuchlari va ularning xossalari: Yadro kuchlarining gravitatsion kuchlardan farqi, ularning qisqa masofalilik xususiyati va yadro barqarorligini ta'minlashdagi roli tushuntiriladi. Kulon kuchlarining itaruvchi ta'siri va yadro kuchlarining tortuvchi ta'siri o'rtasidagi muvozanat ko'rib chiqiladi.
- Yadro massasi va bog'lanish energiyasi: Mass-spektrometriya yordamida izotoplarning massalarini aniqlash usullari, massaning energiya bilan bog'liqligi (E=mc^2) va bog'lanish energiyasining yadro barqarorligidagi ahamiyati tahlil qilinadi. Yadro bog'lanish energiyasining nuklonlar soniga bog'liqligi grafigi va uning talqini keltirilgan.
- Radioaktivlik yemirilish qonunlari: Tabiiy va sun'iy radioaktivlik, alfa, beta va gamma nurlanishlar, yemirilish qonunlari (N=Noe^(-λt)) va yarim yemirilish davri kabi tushunchalar ko'rib chiqiladi. Yadro reaksiyalari va ularning energetik xususiyatlari muhokama qilinadi.
- Yadrolarning bo'linishi: Og'ir yadrolarning neytronlar ta'sirida bo'linishi, bo'linish energiyasining ajralishi va zanjir reaksiyasi tushuntiriladi. Bo'linish fragmentlarining hosil bo'lishi, oniy neytronlar va kechiktirilgan neytronlar haqida ma'lumot beriladi. Yadroviy reaktorlar va ularning ishlash prinsiplari haqida tushunchalar beriladi.