Гап нутқ лингвистикасининг марказий унсури сифатида
Ushbu maqolada nutq lingvistikasining markaziy unsuri sifatida gap tushunchasi ko'rib chiqiladi. Muallif gapning tilshunoslikdagi o'rni, jumla tushunchasi bilan munosabati, strukturasi va lingvistik tahlil muammolarini yoritadi. Gapni tahlil qilishda turli yondashuvlar, xususan, strukturaviy sxema tushunchasi va uning ahamiyati muhokama qilinadi. Shuningdek, maqolada kompyuter lingvistikasida gap sxemasining roli va ahamiyati ta'kidlangan.
Asosiy mavzular
- Gap nutq lingvistikasining markaziy unsuuri: Gap nutqning asosiy birligi sifatida tavsiflanadi va nutq lingvistikasining markaziy o'rnini egallaydi. U til birligi sifatida ham ko'rib chiqiladi, lekin nutq jarayonidagi funktsiyasi alohida ahamiyatga ega.
- Jumla va gap tushunchalari: Jumla tushunchasi gap terminidan farqlanadi, lekin ko'p hollarda sinonim sifatida ishlatiladi. Jumlaning hajmi noaniqligi, bir so'zdan tortib katta romanlargacha bo'lishi mumkin. Gap va jumla o'rtasidagi farq, ularning strukturaviy va semantik jihatlarida ko'rinadi.
- Gapning strukturaviy sxemasi: Gapning strukturaviy sxemasi deganda, gapning grammatik shakllanishi va predikativ asosi tushuniladi. Bu tushuncha gapni nutq va til birligi sifatida ko'rish imkonini beradi. Minimal model asosida izohlanadi va formal hamda mazmuniy jihatlarga ega.
- Gapning модаллик жиҳатлари: Гап хабарнинг ички структураси билан (субъект, предикат) узвий боғланади, жумла эса хабарнинг воқеликка муносабатини акс эттиради ва бунда хабарнинг ростлиги, ёлғонлиги, зарурлиги, эҳтимоллиги ва ҳ.к. каби белгилар ўз ифодасини топади
- Gapning лингвистик ва мантикий таҳлили: Гапни синтактик режага кўра субъект, предикат терминлари доирасида таҳлил қилинади.
- Gapning компьютер лингвистикадаги ўрни: Компьютер техникаси ҳаётимиздан муносиб ўрин эгаллаб турган пайтда гапнинг схемаси масаласи устувор аҳамиятга эга. Зотан, компьютер техникаси гапнинг схемасига тааллуқли алгоритмларга катта эҳтиёж сезади.