Методическое пособия для решения задач по курсу “ Физика”
Ushbu kitob, O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan "Fizika" kursining dasturi asosida tuzilgan bo'lib, muhandislik-texnologiya institutlari talabalari uchun mo'ljallangan. Kitobda mexanika, molekulyar fizika va elektromagntizm bo'limlariga oid masalalarni yechish usullari keltirilgan, asosiy formulalar berilgan hamda mustaqil ishlash uchun misollar taqdim etilgan. Kitob M.Z.Sharipov, N.N.Mirjonova va D.E.Xayitovlar tomonidan yozilgan.
Asosiy mavzular
- Kinematika: To'g'ri chiziqli harakat, tezlanish, tekis harakat, teng o'zgaruvchan harakat, krivochiziqli harakat, burchak tezlik va burchak tezlanishi kabi kinematik tushunchalar va ularning formulalari keltirilgan. Masalalarni yechishda qo'llaniladigan asosiy tenglamalar va usullar ko'rsatilgan.
- Dinamika: Nyuton qonunlari, kuchlar (tortishish, elastiklik, ishqalanish), impuls, energiya va ularning saqlanish qonunlari dinamikaning asosiy mavzulari hisoblanadi. Kitobda bu mavzularga oid masalalarni yechish uchun zarur bo'lgan formulalar va yondashuvlar tahlil qilinadi.
- Ish, energiya va quvvat: Kuchning ishi, kinetik va potensial energiya, quvvat, energiya saqlanish qonuni kabi tushunchalar hamda ularga doir masalalar yechish usullari ko'rsatilgan. Shuningdek, turli kuchlar ta'sirida bo'lgan jismlarning harakatini tahlil qilish usullari keltirilgan.
- Qattiq jismlar harakati: Aylanma harakat dinamikasi, inersiya momenti, impuls momenti, energiya va harakat tenglamalari hamda tebranishlar kabi tushunchalarga oid masalalarni yechishda qo'llaniladigan formulalar va usullar keltirilgan.
- Gazlar va suyuqliklar mexanikasi: Ideal suyuqlikning harakati, Bernulli tenglamasi, qovushqoqlik, Stoks qonuni, Puazeyl formulasi kabi mavzular yoritilgan. Bu bo'limda gaz va suyuqliklarning harakatiga oid masalalarni yechish usullari tahlil qilinadi.
- Molekulyar-kinetik nazariya: Ideal gaz holat tenglamasi, molekulalarning tezlik bo'yicha taqsimlanishi, barometrik formula, issiqlik sig'imi kabi mavzular molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tushunchalari hisoblanadi. Kitobda bu mavzularga oid masalalarni yechish uchun zarur bo'lgan formulalar va usullar tahlil qilinadi.
- Termodinamika asoslari: Termodinamikaning birinchi va ikkinchi qonunlari, adiabatik va izotermik jarayonlar, issiqlik mashinalari, entropiya kabi mavzularga oid masalalarni yechishda qo'llaniladigan formulalar va usullar keltirilgan.
- Elektrostatika: Kulon qonuni, elektr maydon kuchlanganligi, potensial, o'tkazgichlar va kondensatorlar, elektrostatik maydon energiyasi kabi mavzular elektrostatikaning asosiy tushunchalari hisoblanadi. Kitobda bu mavzularga oid masalalarni yechish uchun zarur bo'lgan formulalar va usullar tahlil qilinadi.
- Doimiy tok qonunlari: Ohm qonuni, Kirxgof qonunlari, elektr tokining ishi va quvvati, elektroliz qonunlari kabi mavzular doimiy tok qonunlarining asosiy tushunchalari hisoblanadi. Kitobda bu mavzularga oid masalalarni yechish uchun zarur bo'lgan formulalar va usullar tahlil qilinadi.
- Elektromagnit maydon: Magnit maydon, Biot-Savart-Laplas qonuni, Amper qonuni, elektromagnit induksiya, Lorents kuch, magnit maydon energiyasi kabi mavzular elektromagnitizmning asosiy tushunchalari hisoblanadi. Kitobda bu mavzularga oid masalalarni yechish uchun zarur bo'lgan formulalar va usullar tahlil qilinadi.