Sтaтisтika

Ushbu kitob "Statistika" fanining kasb-hunar kollejlari uchun mo'ljallangan o'quv qo'llanmasidir. Qo'llanma statistika nazariyasi va amaliyotiga oid asosiy ma'lumotlarni o'z ichiga oladi va talabalarga statistikaning asosiy tushunchalarini, usullarini va qo'llanilish sohalarini o'rganishda yordam beradi.

Asosiy mavzular

• Statistikaning umumiy nazariyasi: Ushbu bo'lim statistika fanining predmeti, usullari va tashkil etilishiga bag'ishlangan. Shuningdek, statistika to'plami, sifat va miqdor tushunchalari, qonun va qonuniyat tushunchalari, statistika oldidagi vazifalar va O'zbekistonda statistikaning tashkil etilishi kabi mavzular yoritilgan.
• Statistik kuzatish: Ushbu bo'limda statistik kuzatishning mohiyati, yig'ilayotgan ma'lumotlarga qo'yiladigan talablar, statistik kuzatishni o'tkazish bo'yicha tayyorgarlik ishlari va statistik hisobotlar batafsil yoritilgan.
• Statistik ma'lumotlarni jamlash, guruhlash va jadvallarda ifodalash: Ushbu bo'lim statistik ma'lumotlarni jamlash (svodkalash) va uning ahamiyati, statistik ma'lumotlarni guruhlash va statistik ma'lumotlarni grafik tasvirlarda aks ettirish mavzularini qamrab oladi.
• Mutlaq va nisbiy miqdorlar: Ushbu bo'lim mutlaq va nisbiy miqdorlar haqida tushuncha, mutlaq va nisbiy miqdorlarning birgalikda qo'llash zaruriyati kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
• O'rtacha miqdorlar. Moda va mediana: Ushbu bo'limda o'rtacha miqdorlar tushunchasi, o'rtacha miqdorlarning turlari va ularning mohiyati, moda va mediana mavzulari yoritilgan.
• Variatsiya koʻrsatkichlari va dispersion tahlil asoslari: Ushbu bo'lim variatsiya ko'rsatkichlari haqida tushuncha va ularning statistikada qo'llanilishi hamda variatsiya ko'rsatkichlari va ularni hisoblash kabi mavzular bilan tanishtiradi.
• Tanlama kuzatish: Ushbu bo'lim tanlama kuzatish tushunchasi, tanlama kuzatishni tashkil etishdagi asosiy shartlar, reprezentativlik (vakolatlilik) xatolari va reprezentativlikni ta'minlashda qo'llaniladigan ajratish usullari haqida ma'lumot beradi.
• ijtimoiy hodisalar oʻrtasidagi bog'liqliklarning statistik oʻrganilishi: Ushbu bo'limda statistikada oʻrganiladigan oʻzaro bog'lanishlar va ularning turlari hamda korrelatsion tahlil va uning mohiyati mavzulari yoritilgan.
• Dinamika qatorlari: Ushbu bo'lim dinamika qatorlari tushunchasi, ularni tuzishdagi shart-sharoitlar, dinamika qatorlarining turlari, dinamika qatorlarini tahlil etuvchi koʻrsatkichlar va ularni hisoblash usullari, dinamika qatorlarini qayta ishlashda qoʻllaniladigan usullar va dinamika qatorlarini tahlil qilish va bashoratlash mavzularini qamrab oladi.
• Iqtisodiy indekslar: Ushbu bo'lim indekslar toʻgʻrisida umumiy tushuncha, ularning roli va ahamiyati, grafiklarning turlari va ularni tuzish usullari, arifmetik va garmonik indekslar hamda doimiy va oʻzgaruvchan tarkibli indekslar haqida ma'lumot beradi.
• Milliy boylik statistikasi: Ushbu bo'lim milliy boylik va uning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati, milliy boylikning tarkibi va hajmining hisobga olinishi, aylanma fondlar statistikasi va aholining mulki haqida ma'lumot beradi.
• Yerdan foydalanish va yer maydoni, qishloq xoʻjaligi statistikasi: Ushbu bo'lim yerdan foydalanuvchilar va yaroqli yerlar statistikasining ahamiyati, vazifalari, ekin maydonlarining kategoriyalari (toifalari) hamda poda boqish soni va tashkil qilish statistikasini yoritadi.
• Mahsulotlar va xizmatlar statistikasi: Ushbu bo'lim korxona mahsulotlari statistikasi va uning vazifalari, yalpi ichki mahsulot statistikasi hamda mahsulot hajmini hisoblash usullari haqida ma'lumot beradi.
• Moliya, sugʻurta va soliq tizimi statistikasi: Ushbu bo'lim moliya, sug'urta va soliq tizimi statistikasining vazifalari, davlat budjeti statistikasi hamda banklar va pul munosabatlarini ta'minlash tartibi mavzularini qamrab oladi.