«Манбашунослик, тарихшунослик, тарихий, тадқиқот методлари мутахассислигининг назарий масалалари»

Ushbu kitob O'zbekiston tarixi, xususan Markaziy Osiyo xalqlari tarixini o'rganishga bag'ishlangan bo'lib, unda manbashunoslik, tarixshunoslik va tadqiqot metodologiyasining nazariy asoslari, shuningdek, mintaqaning qadimiy davrlardan to bugungi kungacha bo'lgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy rivojlanish jarayonlari yoritilgan.

Asosiy mavzular

Fanning nazariy-metodologik asoslari, maqsadi va vazifalari: Fanning mohiyati, tarix tadqiqotlaridagi o'rni, mutaxassislik fanlari va ularning predmeti, maqsadi, vazifalari, o'quv rejasidagi fanlar bilan bog'liqligi, tarix tadqiqotlari va ta'limidagi metodologik tayanch xususiyati.
Markaziy Osiyo tarixiy madaniy mintaqasi birligining ilmiy-nazariy asoslari: Tarixning ijtimoiy mohiyati, shaxs va jamiyat munosabatlari, inson, jamiyat va iqtisod, siyosat, ma'naviyatning tarixiy jarayonlardagi o'rni, mutaxassislik fani doirasida manbalar tahlilining mavzuga xos muammolari.
Markaziy Osiyo xalqlari tarixi o'quv fanining nazariy-metodologik birlashtiruvchi omillari: Tarix fanida tarixchi mutaxassisning o'rni, tarixning manbalar bilan asoslanganligi, metodologiya - tarix tadqiqotlarining strategiyasi, tarix fanining maqsadi, davlatchilikning asoslanishi, haqqoniy tarixni yaratish uchun metodologiya va tadqiqot prinsiplari.
Tarihiy bilim – ijtimoiydir. Tabiat va jamiyat munosabatlarida inson omili: Tarixiy bilimning insoniyat jamiyati bilan bog'liqligi, tarix fanining ijtimoiy fanlar qatoridagi o'rni, insoniyat jamiyati tabiat va muhit хосиласи сифатида, tarix fanida inson omili va tarixiy bilimlarning mohiyati.
Tarix – ijtimoiy gumanitar fan sifatida: Tarix fanining fanlar tizimidagi mavqei, tarix fanining boshqa fanlar bilan aloqasi, tarix – jamiyatning o'tmishi haqidagi bilimlary i'g'indisi, tarixning gumanitar mohiyati, tarix – o'tmish va kelajak o'rtasidagi ko'prik.
Tarix fanining obyektivligi masalasi: Tarixiy o'tmishning tabiiy xossasi obyektivlikdir, tarixni o'rganishda metodologik asosning xolisligi, jamiyatning etakchi go'yasi va tarix talqini, tarix va ijtimoiy-siyosiy manfaatlar ziddiyati, Markaziy Osiyo xalqlarining milliy mahdud talqinlari to'g'risida.
Farmatsion hamda tsivilizatsion qarashlar va tarix: Tarixiy taraqqiyotga nazariy qarashlar tarixidan, tarixga farmatsion qarash va uning ziddiyatli tomonlari, XX asrda tarix nazariyotchiligidagi ayrim oqimlar va maktablar, tarixga tsivilizatsion qarashning tarixiy ildizlari va mohiyati.
Tarixiylikning xususiy va umumiy qonuniyatlari: Arxeologik madaniyatlar va tarixiy jarayonlar talqini, yozma yodgorliklar va ularni o'rganishda tarihiylik tamoyili, xususiy tarihlarlar va umumiy tarixiy qonuniyatlar, o'zbek tarihiy navisligida tarihiylik tamoyili.
Тарихни ўрганишда тарихий ономастика маълумотларининг муҳимлиги: Ономастиканинг хронологик, ҳудудий, миллий (ёки этник) қатламларининг тарихий мақсадларда ишлатиш принциплари, топонимика ва тарих, антропонимика маълумотларининг тарихий аҳамияти, ономастиканинг маданий ва маънавий тарих учун аҳамияти.
Тарихга мифологик, диний ва илмий ёндошувнинг ижтимоий объектив ва субъектив омиллари: Ўтмиш ҳақида ибтидоий тасаввурлар: асотирлаштириш олрқали ўтмишга муносабат, инсоният ўтмишининг диний талқини ҳақида, Тарихга илмий ёндошув усулларининг шаклланиши ва такомил босқичлари.
Ибтидоий даврлар тарихининг локал хусусиятлари (тарихий ёдгорликларнинг қиёсий таҳлили асосида): Ибтидоий давр тушунчаси, тош асри тараққиёт қонуниятларининг умумий ва хос хусусиятлари, Ибтидоий давр ёдгорликларининг типологик таҳлили, умумийлик ва хослик.
Марказий Осиё халқлари тарихи фанларини ўқитишни ташкил этиш ва соҳа кадрларни тайёрлашнинг ўзига хос хусусиятлари: Марказий Осиё тарихий - маданий минтақасининг бирлиги ҳақида, Марказий Осиё тарихий - маданий жараёнларининг муштараклиги, минтақа тарихини яратишда унда яшаб келаётган халқлар ҳиссасининг баробарлиги.