«Abdulg’ozi Baxodirxonning “Shajarayi Turk” asarida o’zbek xonliklari tarixining yoritilishi
Ushbu hujjat O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus ta'lim vazirligi Samarqand davlat universiteti Qo'lyozma huquqida MUXIDDINOVA MAVZUNA SIROJIDDIN QIZIning «Abdulg'ozi Baxodirxonning «Shajarayi Turk» asarida o'zbek xonliklari tarixining yoritilishi» mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasi hisoblanadi. Dissertatsiyada Abdulg'ozi Bahodirxon hayoti va ilmiy faoliyati, uning Shajarayi Turk asari yoritilgan, shuningdek o'zbek xonliklari tarixiga oid ma'lumotlar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Абулғози Баҳодирхоннинг «Шажарайи турк» асарида ўзбек хонликлари тарихининг ёритилиши: Асарда ўрта асрлар даври ўзбек давлатчилиги, ижтимоий, иқтисодий, ҳамда маданий ҳаёт масалалари шунингдек, давлат бошқаруви сиёсати, ўзбек хонликларининг ташқи давлатлар билан олиб борган алоқалари жараёни кенг ёритилган.
- Ўзбек хонликлари тарихида Абулғози Баходирхоннинг тутган ўрни: XVII асрда яшаб ижод қилган Хива хони Абулғози Баҳодирхон олий насаб, тахт-тож соҳиби, ўз сулоласининг шону шуҳрати учун кураш олиб борган, айни чоғда парчаланиб кетаётган хонликни кучли марказлашган давлатга айлантириш учун ҳам қурол билан, ҳам қалам билан кураш олиб бориб, нисбий осойишталик ўрнатишдек эзгу ниятни амалга оширишга интилган феодал ҳукмдор эди. Шунингдек, Абулғозихон Шарқ халқлари тарихи, маданияти, адабиётининг ўткир билимдони, илм-фанга эътиқод қўйган, нодир меъморий ёдгорликларнинг яратилишида бевосита ҳомийлик қилган маърифатпарвар давлат арбоби ва олим адиб ҳамдир.
- «Шажарайи турк» асарининг ёзилиши ва ўрганилиши тарихи: Абулғозихоннинг асарни яратишидан асл мақсади ўз авлодларининг тарихини баён қилиш билан чекланмасдан, улар фаолиятининг бошқа асар ва манбаларда яратилмаган томонларини ўрганиш ва бу ҳақда авлодларга маълумот қолдиришдан иборат ҳам: «Аммо бизнинг ота-ақаларимизнинг бепарволиқи ва Хоразм халқининг бевуқуфлиги, бу икки сабабдин бизнинг жамоатимизнинг Абдуллахоннинг (Шайбоний Абдуллахон II (1583-1598 йй.)) оталари (Абулхайрхон (1528-1568 йй.)) бирлан бизнинг оталаримизнинг (Шайбоний Ёдгорхон (XV аср)) айрилган еридан то бизга келгунча тарихларини битмай эрдилар. Бу тарихни бир кишига таклиф қилали теб фикр қилдук, ҳеч муносиб киши топмадук, зарур бўлди (ва) ул сабабдин ўзимиз айтдук».