Neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi fanining predmeti va bilish usullari

Ushbu kitob "Neft va gaz quduqlarini ishlatish texnologiyasi va texnikasi" fanidan ma'ruzalar matnlari to'plamidir. Unda neft va gaz konlarini ishga tushirish, ulardan foydalanish texnologiyalari, qatlam energiyasi, uyumga ta'sir etish usullari, quduqlarni ishlatish, ta'mirlash va boshqa masalalar yoritilgan.

Asosiy mavzular

• Neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi: O'zbekistonda neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi, qazib olish texnologiyalari, zamonaviy texnika va qurilmalar, mahsulot sifatini jahon talablariga javob beradigan holatga keltirish.
• Qatlam energiyasi manbai va uning neft va gaz qazib olishda ishlatilishi: Neft konini sanoat miqiyosida baholash ko'rsatgichlari, qatlam energiyasini xarakterlovchi qiymatlar, neft va gaz konlarining ishlash usullari, gaz konlarining ishlash usullari.
• Neft va gaz uyumlariga ta'sir etish usullari: Suv bostirish texnologiyasi va tizimlari, quduqlarni joylashtirish tizimlari, qatlamga ta'sir qilish bilan qamrash.
• Qatlamga haydaluvchi suvlarni tayyorlash: Qatlamga haydaluvchi suvlarning sifati va ularni tayyorlash, xaydovchi quduqlar.
• Neft beraolishlikni oshirishning gidrodinamik va tebranma to'lqinli usullari: Neft beraolishlikni oshirishning gidrodinamik usullari, siklik suv bostirish, sirqish okimlarini yoʻnalishi oʻzgartirish, qatlamga suv haydashning yuqori bosimini hosil qilish va jadallashtirilgan suyuqlik olish.
• Qatlamga fizik-kimyoviy taʼsir usullari: Neft beraolishlikni oshirishning fizik-kimyoviy usullari, Sirt-faol moddalari aralashmalarini qatlamga haydash, polimerlarning suvdagi eritmasi yordamida neftni siqib chiqarish, mitsilyar eritmalar bilan neftni siqib chiqarish va neftni ishqorlar yordamida siqib chiqarish.
• Qatlamga gaz va erituvchilarni haydash: Neft uyumiga gaz haydash texnologiyasi, Neftni unda aralashuvchi eritmalar bilan siqish, Neftni karbonat angidrid va karbonlashgan suv bilan haydash.
• Qatlamga issiqlik tashuvchilarni haydash: Qatlamlardagi haroratning holati va uni ishlash jarayonida oʻzgarishi, Qatlamga ta'sir qilishning issiqlik usullari, Qatlam ichra yonishni qoʻllash bilan yer bagʻridan neft olish texnologiyasi va mexanizmi, Issiqlik tashuvchilarni qatlamga issiq hoshiya usulida haydash va Issiqlik tashuvchilarni qatlamga haydash.
• Gaz uyumlarida kondensat beruvchanlikni oshirish va gazberuvchanlikni oshirish maqsadida gaz uyumlariga ta'sir qilish usullari: Gaz (gazkondensat) konlarida uyum ish tarzlari (rejimi) ning oʻziga xosligi, Gazberaoluvchanlikning neft beraoluvchanlikdan farqlari.
• Gazkondensat konlarini ishlatish usullsri: Gazkondensat konlarini ishlash tizimlarini loyihalashtirish asoslari, Gazkondensat konlarining qiskacha tavsifi, Uyum soʻnish tarzlarida ishlanishi shartlarining tavsifi, Gazkondensat konlarini qatlam bosimini saqlash bilan ishlashning oʻziga xosligi va Saykling-jarayon
• Quduqlarni ishlatishga tayyorlash: Maxsuldor qatlamni ochish usullari, Quduq tubi jixozlari, Fil'tirlarning tuzilishi, Quduqda quvurlarni teshish va Quduqni o'zlashtirish va suyuqlik oqimini hosil kilish usullari.
• Quduq tubi atrofiga ta'sir etish usullari: Quduq tubi atrofiga ta'sir etish usullari, Quduqqa tuz kislotali ishlov berish, Issiqlik kimviy va issik kislotali ishlov berish, Qatlamni gidravlik yorish, Quduqlarni suyuqlik qum aralashmasi yordamida teshish va Quduqlarni torpedalash.
• Neftni turli energiya manbalari taʼsirida siqib chiqarish mexanizmi: Suyuqlikni quduq tubiga oqib kelish shartlari, Quduq debitini aniqlash, Quduq va qatlamlarning o'zaro taʼsirlari.
• Quduqdan suyuqlikning er yuziga ko'tarilishining nazariy asoslari: Quduqda energiya balansi, Quduqda suyuqlikning gidrostatik bosim taʼsirida ko'tarilishi va Suyuqlikni gaz kengayishi energiyasi ta'sirida ko'tarilishi.
• Neft qudug'ini favvora usulida ishlatish: Favvoralanish shartlari, Favvora qudug'i usti jixozlari va Favvora qudug'i jixozlarini o'rnatish.
• Quduqlarni gazlift usulida ishlatish: Gazlift usulida ishlatish tavsifi, Ko'targichning ish prinsipi, Kompressor qudug'i usti jixozlari va Kompressor qudug'ini ishga qo'shish.
• Quduqlarni shtangali chuqurlik nasoslari yordamida ishlatish: Nasos qurilmalari, Quduqni shtangali nasos qurilmasi bilan ishlatish, Shtangali chuqurlik nasoslari, Nasosli qudug'i usti jixozlari, Tebratma – dastgoh va Chuqurlik-nasos qurilmasiga xizmat ko'rsatish.
• Shtangali chuqurlik nasoslari bilan ishlatilayotgan quduqlarda tadqiqot ishlarini olib borish: Chuqurlik nasoslarining ishini dinomagraf yordamida tadqiq etish va Exometrik tadiqiqot ishlarini o'tkazish.
• Quduqlarda avariya holatlari sodir bo'lish sabablari.: Barcha quduqlarda avariya holatlari sodir bo'lish sabablari Tubdan ta'mirlash ishlariga qanday ishlar kiradi va Tubdan ta'mirlash ishlari kim tomonidan amalga oshiriladi.
• Neft konlarini ishlatishni hozirgi kun muammolari va ularni yechimlari.: Katta va gigant konlar ma'lum usullar yordamida ishlatilib boʻlindi Zamonaviy yuqori texnologik imkoniyatlarga ega qiduruv natijalari yordamida olinishi murakkab ularga aytiladigan ta'sir kutilgan samara bermaydi.