Қарақалпақ Саз Әсбаплары

Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi xalq bilimlendirish ministrligiga qarashli A`jiniyaz nomidagi Nukis davlat pedagogika institutida tayyorlangan "Qoraqalpoq soz asboblari" mavzusidagi taqdimot materiallaridan iborat. Unda qoraqalpoq xalqining milliy soz asboblari, ularning tarixi, tuzilishi va madaniyatdagi o'rni haqida ma'lumotlar berilgan.

Asosiy mavzular

Qobiz: Qoraqalpoq xalqining eng qadimgi cholg'u asboblaridan biri. U nafaqat qoraqalpoqlar, balki qozoq, qirg'iz, o'zbek, uyg'ur kabi turkiy xalqlar orasida ham keng tarqalgan. Qobiz, asosan, skripka usulida kamoncha bilan chalinadi. Tut yoki erik daraxtidan yasaladi.
Dutor: Qoraqalpoq milliy musiqasining muhim cholg'u asbobi. "Dutor" so'zi fors tilidan olingan bo'lib, "ikki torli" degan ma'noni bildiradi. Dutor ikki xil usulda - qazba-o'yma va qurama-tilma usullarida yasaladi.
G'ijjak: G'ijjak qoraqalpoqlar orasida, asosan, baxshilar tomonidan qo'llaniladi va "janapaychi" deb ataladi. U g'ijjak oilasiga mansub bo'lib, uch torli bo'ladi. Tut daraxtidan yasaladi va lagan qismi ilak baliq terisi bilan qoplanadi.
Shinkobiz: Asosan, ayollar tomonidan chalinadigan cholg'u asbobi. Shinkobiz juda kichik va ixcham bo'lib, temirdan yasaladi. U san'at ramzi bo'lgan lira shakliga o'xshaydi.
Bolaman: Nafasli cholg'u asbobi bo'lib, qoraqalpoqlar orasida qadimdan ma'lum. U yog'ochdan yasaladi va korpusida 5 mm oraliqda joylashgan sakkizta teshigi bo'ladi.
Qamish surnay: Oddiy tuzilishga ega bo'lgan qamish surnay o'tmishda keng qo'llanilgan. Odatda, oltita teshikka ega bo'ladi.
Uchpelek: Yoshlarga mo'ljallangan o'yinchoq cholg'u asbobi. Undan turli kuy va ohanglarni chiqarish mumkin.
Dap: Doira turiga mansub urma cholg'u asbobi bo'lib, asosan, jo'r bo'lish uchun ishlatiladi. Uning bir tomoni mol terisidan qoplanadi va diametri 380-400 mm bo'ladi.