Moy bo’yoqda natyurmort kompozistiyasini bajarish usullari (bahor gullari misolida)
Ushbu kitob “Moybo‘yoqda natyurmort kompozitsiyasini bajarish usullari (bahor gullari misolida)” mavzusidagi bitiruv malakaviy ishidir. Unda natyurmort janri, uning xususiyatlari, rangtasvir texnikasi, mashhur rassomlar va ularning asarlari tahlili keltirilgan. Kitob tasviriy san’at o‘qituvchilari, talabalar va ushbu soha bilan qiziquvchilar uchun mo‘ljallangan.
Asosiy mavzular
- Rangtasvirda natyurmort va uni tasvirlash usullari: Natyurmortni tasvirlashda ranglarning ahamiyati, rangshunoslik fanining negizi, ranglarning tabiatda hosil bo‘lishi, ularning atrof-muhit ta’sirida o‘zgarishi, bo‘yoqlarni tayyorlash va ulardan foydalanish yo‘llari haqida ma’lumotlar berilgan. O‘rta Osiyoda ranglar haqidagi ta’limot, musavvirlik hunarida rang tanlash va ularni tayyorlash masalalari ko‘rib chiqilgan.
- Natyurmort haqida umumiy ma’lumot: Natyurmortning ta’rifi, uning kompozitsion tuzilishi, o‘lchami, xarakterli predmetlari va rangli ritmda bo‘lishi haqida ma’lumotlar keltirilgan. O‘quv postanovkasida natyurmortning jozibasi, qalamtasvir elementar xatoliklarini bartaraf etish, konstruktiv va perspektiv qoidalarini o‘rganish, yorug‘ va soyasi kompozitsion tuzilishini tushuntirishga yordam berishi haqida so'z boradi. Narsaning asliga qarab rasmni ishlash mashg'ulotlarining vazifalari bayon etilgan.
- Natyurmort janrida ijod etgan rassomlar: Natyurmort janrining mustaqil, asosiy va keng tarqalgan janrlardan biri ekanligi, maktab tasviriy san’ati darslarida ham, kollej va oily ta’lim darslarida ham eng ko‘p chizilgan ob'ekt ekanligi ta'kidlangan. Natyurmortlarga murojaat qilishning sababi oddiy natyurmortni yoqtirilishi bilan izohlanadi. Misr, Xitoy va Yevropada natyurmortning rivojlanish bosqichlari, rossomlarning asarlari tahlil qilingan.
- Natyurmort ishlashda moy bo‘yoqlardan foydalanish usullari: Moybo‘yoqda tasvirlarni ishlashning qiyinchiliklari, tayyorgarlik talablari, bo'yoqlarni tailash, ish uchun sath (mato)ni tortib tayyorlash, uni qoplama (grunt) bilan yopish, mo'yqalamlarni tanlash, eritgichlarni tanlab olish kabi zarur tadbirlarni kiritish mumkinligi haqida so'z yuritiladi. Moybo‘yoqli natyurmort ranggasvirini ishlash jarayonining ayrim gomonlarn akvarel texnikasiga o'xshashligi bayon etilgan. Mato tayyorlash usullari haqida ma'lumot berilgan.
- Natyurmortni gullar asosida bajarish jarayonida kompozistiyava rang munosabatlari: Tematik rasm chizish mashg'ulotlarida kompozistiya eng muxim va murakkab masalalardan biri ekanligi ta'kidlangan. Tasviriy san'at asarlaridagi kompozistiyaning prinstip va qonunlari bilan o'quvchilarning mazmunli rasm chizish usuli urtasida umumiylik borligi haqida ma'lumot berilgan. Kuzatishlarni tashkil etishda o'qituvchining roli, tasviriy obrazlarni shakllantirish tashki muxitni bilish vositalardan biri ekanligi bayon etilgan.
- Natyurmort bajarishda amaliy tavsiyalar: Naturadan realistik tasvirlash atrofimizdagi voqea - hodisalar yoki narsalarning shakl va bo'yoqlarini haqqoniy tasvirlash malakasini o'z ichiga olishi, natyurani haqqoniy tasvirlash - bu narsalarni konstruktiv va perspektiva qonunlari asosida qurish, ularning fazoviy joylashuvi, materialligi, hajm va nisbatlarni ifodalash, qalamtasvir yoki etyudni yaxlit bir butunlikka keltirish, tasvirlanayotgan obyektlar va narsalarni xarakterli xususiyatlari va nafis go'zalligini aniqlash lozimligi bayon etilgan.
- Ranglarning taʼsiri va uni idrok etish: Ranglarning insonga ta'siri murakkab va turli sabablar bilan aniqlanishi, hamma organizmlar o'simliklar ham, hayvonlar ham ranglardan turlicha ta'sirlanishi, to'lqinlarning aniqrog'i, turli ranglarning turli uzunlikdagi yorug'lik nurlari organizm yashash faoliyatiga spetsifik ta'sir ko'rsatishi aytilgan. Insonda ong mavjudligi, ranglar bizni o'rab turgan obyektiv olam sifatlaridan biri sifatida idrok etilishi ta'kidlangan.
- Mavzusiga oid zamonaviy dars ishlanmasi: Natyumort rangtasvir kartinalarining bir qismi sifatida o'rganilishi, tabiat manzarasi fonida natyurmort ishlash vazifalari, o'quvchilarning rasm chizish va mo'yqalam bilan ishlash malakalarini o'stirish usullari, natyurmortchi rassomlar va ularning asarlari bilan tanishtirish yo'llari, estetik va badiiy didni tarbiyalash metodlari bayon etilgan.