Ўзбек мумтоз шеърияти асослари

Ushbu matnda O'zbekiston mumtoz adabiyoti asoslari haqida ma'lumotlar keltirilgan bo'lib, unda mumtoz she'riyatning mohiyati, janrlari, vakillari va ularning ijodi tahlil qilingan. Kitobda adabiyotshunoslikka oid test savollari va tavsiya etiladigan adabiyotlar ro'yxati ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

Mumtoz she'riyat haqida tushuncha. Mundarija va shakl: Mumtoz she'riyatning mohiyati, adabiyotning so'z san'ati ekanligi, badiiy obrazlar va tasvir vositalari orqali aks ettirilishi, 'obraz' va 'obrazlilik' tushunchalari, adabiyotning taraqqiyot bosqichlari va qadimgi adabiy yodgorliklar haqida ma'lumotlar berilgan.
An'ana va yangicha yondashuv usullari: Islomgacha bo'lgan davr bitiglari, eng qadimgi turkiy yozma manbalar, 'Avesto' va undagi afsonalar, qadimgi yunon mualliflarining asarlari, turkiy xalqlar madaniyati va ma'naviyati, Ko'shg'ariy Mahmud va Ahmad Yugnakiy asarlari haqida so'z yuritiladi.
G'azal poetikasi: G'azalning ichki qurilishi, mantiqiy boshlanishi, izchilligi, timsollar, hajmi, vazni, tasavvufning dunyoqarashga ta'siri, Allohga visolga erishish yo'llari, tariqat bosqichlari va ma'nolari, ma'rifat, haqiqat, shariat, tariqat, zavq va shavq masalalari ko'riladi. Ahmad Yassaviyning turkiy tasavvuf adabiyotiga qo'shgan hissasi va 'Devoni hikmat' asari tahlil qilinadi.
XIV asr avvalidagi g'azalchilik: Oltin O'rda davridagi adabiy muhit, Pahlavon Mahmud, Badriddin Chochiy, Rabg'uziy hayoti va ijodi, Qutbning 'Xusrav va Shirin' dostoni, Nizomiy an'analarining davomi, Shirin va Xusrav obrazlari tahlili, fors adabiyotining o'zbek adabiyotiga ta'siri bayon etiladi.
Sakkokiy, Atoiy, Gadoiyning g'azallari va boshqa she'rlari: Temuriylar davri adabiyoti, Soqqokiy, Atoiy, Gadoiy singari shoirlarning ijodi, ijtimoiy-siyosiy hayot va adabiyotga ta'siri, Lutfiyning g'azallari bilan taqqoslash, Durbekning 'Yusuf va Zulayho' dostoni, Yusuf qissasining turli talqinlari, Qahramonlarning portretlari va ruhiyati tahlil qilinadi.
Lutfiy g'azallari va to'rtliklari: XV asr turkiy adabiyoti, Yusuf Amiriy ijodi, Navoiyning Lutfiyga bergan bahosi, Lutfiy g'azallarining tahlili, hayotga muhabbat, inson go'zalligi, ishqning ulug'vorligi, pand-nasihat mazmunidagi she'rlar va ularning ahamiyati yoritiladi.
Navoiy g'azallari, va sharq she'riyatining boshqa janr va asoslari: Navoiyning hayoti, Navoiyning g'azallari, ruboiylari va qit'alaridagi mavzular, Navoiy lirikasidagi insoniy go'zallik, ishqning ma'nosi va mohiyati, Navoiyning ishqiy lirikasi zamirida chinakam insoniy kechinmalar yotadi, Navoiy lirikasida g'azalning o'rni va ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Bobur, Turdi, va Mashrab: Navoiy asarlarining ta'siri, Boburning hayoti, Bobur lirikasidagi turli ramzlar, Navoiyning 'Layli va Majnun' dostonida ishlatilgan tasvirlar va g'oyalar, XV asrdagi adabiy meros, Mashrabning hayoti, Mashrabning so'fiylik g'oyalari aks etgan she'rlari va hikmatlari haqida so'z boradi.
Ogahiy, Munis, Avaz va Komil g'azallari: XIX asr adabiyotining yirik vakillari, Ogahiyning hayoti, Ogahiy ijodiga ko'rsatgan ta'siri, Mumtoz g'azallaridagi ishqiy motivlar, Ogahiyning o'zbek adabiyotidagi o'rni va ahamiyati haqida fikrlar aytilgan.