Шарқ шеъриятига кириш

Ushbu kitobda O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi, Madaniyat va Sport Ishlari Vazirligi tomonidan tasdiqlangan "Sharq she'riyatiga kirish" fani bo'yicha ma'ruzalar matni keltirilgan. Kitobda sharq adabiyotining o'ziga xosligi, she'riyatning ahamiyati, aruz vazni, qofiya, badiiy san'atlar va obrazlar kabi mavzular yoritilgan. Qo'llanma talabalarga mumtoz madaniy merosimizni o'rganishda yordam beradi.

Asosiy mavzular

Kirish: Mustaqillik yillarida ta'lim tizimida ro'y bergan o'zgarishlar, "Sharq she'riyatiga kirish" kursining ahamiyati, talabalarni umumbashariy qadriyatlar va milliy ma'naviyat bilan tanishtirish.
Sharq she'riyati janrlari: Aruz vazni, uning kelib chiqishi, aruzdagi hijolar (qisqa, cho'ziq, o'ta cho'ziq), ruknlar, bahrlarning turlari, adabiy tur va janrlar haqida ma'lumotlar.
She'r tizimi: She'rning o'ziga xos xususiyatlari, nasriy asarlardan farqli jihatlari, janrlar, badiiy san'atlar, "Sharq she'riyatiga kirish" kursining asosiy yo'nalishlari.
Aruz she'r tizimi: Aruz vazni, uning kelib chiqishi, qoidalari, aruzda qo'llaniladigan atamalar, aruz vaznining turkiy xalqlar she'riyatida tutgan o'rni.
Aruzdagi hijolar va ruknlar: Aruz vaznida hijolarning turlari (qisqa, cho'ziq), ruknlar, ularning tarkibi, misralarning ritmik tuzilishi.
Vatad, sabab, fosila: Vatad, sabab va fosila tushunchalari, ularning turlari, ruknlar tarkibidagi o'rni.
Zihoh, furu': Zihoh tushunchasi, asl va furu' ruknlar, asl ruknlarning o'zgarishi natijasida hosil bo'ladigan furu'lar.
Bahri mutazor', mujtass, munsarih bahrlari: Mutaqorib, mutadorik, hozaj, ramal, rajaz, komil va vofir bahrlari, ularning xususiyatlari, namunalari.
Ma'dudiy, muhtazab, karib bahrlari: Sari', jadid, qarib, xafif, mushoqil, mazkur bahrlarning hususiyatlari.
Ruknlar, ularning tuzulishi va turlari: Ruknlar tarkibi, bo'g'inlar soni, tuzilishiga ko'ra turlari, aruz tizimida ruknlarning ahamiyati.
Qofiya, ilmi aruz: Qofiya tushunchasi, uning turlari, she'r ritmini hosil qilishda qofiyaning o'rni, ravij, redf, noira va boshqa unsurlar haqida ma'lumot.
Sharq she'riyatida obraz: Sharq she'riyatida obrazning o'rni, timsollar, ramzlar, aruz ilmi, ilmi badi', ilmi qofiya, tasavvufiy she'riyat.
Laftiy, ma'naviy, mushtarak san'atlar: San'at turlari, lafziy, ma'naviy va mushtarak san'atlar, ularning she'riy asarda qo'llanilishi, nutqning ta'sirchanligini oshirishdagi roli.
Badiiy tasvir vositalari: Badiiy tasvir vositalari (tashbeh, istiora, mubolag'a va h.k.), ularning turlari, she'riy asarda qo'llanilishi, o'quvchiga ta'sir etish usullari.
Mumtoz qo'shiqqa aylangan she'rlar: Mumtoz qo'shiqqa aylangan she'rlarning mashhur namunalari, ularning mazmuni, ta'siri va xususiyatlari.