Kremniy
Ushbu referat kremniyning kimyoviy xususiyatlari, tabiatda tarqalishi, olinishi va ishlatilishi, shuningdek, silikat sanoati, sement ishlab chiqarish va keramika kabi sohalardagi ahamiyatiga bag'ishlangan. Unda kremniyning kislorodli birikmalari, silikatlar va ularning xususiyatlari batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Kremniyning tabiatda tarqalishi: Kremniy Yer po'stlog'ining muhim tarkibiy qismi bo'lib, kisloroddan keyin ikkinchi o'rinda turadi. U asosan silikatlar va silikat kislotasining tuzlari holida uchraydi. Tog' jinslari va minerallar (kvars, dala shpatlari, qum, gillar) kremniy birikmalaridan tashkil topgan.
- Kremniyni olinishi va ishlatilishi: Kremniy (IV)-oksidni magniy, aluminiy yoki uglerod bilan qaytarish orqali olinadi. U ko'plab qotishmalar olishda, elektrotexnikada, kimyo sanoatida va yarimo'tkazgich sifatida ishlatiladi.
- Kremniyning kislorodli birikmalari: Kremniy (IV)-oksid (SiO2) qattiq, qiyin suyuqlanuvchan modda bo'lib, tabiatda kvars minerali holida uchraydi. U kislotali oksid xossasiga ega va ishqorlar bilan silikatlar hosil qiladi.
- Silikat sanoati: Silikat sanoati shisha, sement va keramika ishlab chiqarishni o'z ichiga oladi. Shisha kremniy (IV)-oksid, kalsiy karbonat va natriy karbonatni suyuqlantirish orqali olinadi. Sement ohaktosh va gilni kuydirish orqali, keramika esa gildan tayyorlangan buyumlarni kuydirish orqali ishlab chiqariladi.
- Sement ishlab chiqarish: Sement ohaktosh va gilni birga kuydirish orqali hosil qilinadi. Kuydirilgan mahsulot (klinker) maydalanib, sement kukuni olinadi. Sement suv bilan aralashtirilganda qotib, beton hosil qiladi, beton qurilishda keng qo'llaniladi.
- Keramika: Keramika gildan tayyorlangan va kuydirilgan buyumlardir. Ular turli xil maqsadlarda, jumladan, qurilish materiallari, kulolchilik buyumlari, elektrotexnika va radiotexnika sanoatida ishlatiladi.