Fuqarо muhоfazasi
Ushbu kitob fuqarolarni va hududlarni favqulodda vaziyatlardan himoya qilishning asosiy masalalarini yoritadi. Unda favqulodda vaziyatlar tasnifi, ularning sabablari va oqibatlari, shuningdek, fuqaro muhofazasining vazifalari va tadbirlari batafsil ko'rib chiqilgan. Kitob O'zbekiston sharoitida tabiiy ofatlar va texnogen xavflarni baholash, aholini himoya qilish usullari, qutqaruv ishlari va radiatsiyaviy himoya kabi mavzularni qamrab oladi. Ushbu qo'llanma talabalarga va mutaxassislarga mo'ljallangan bo'lib, ularga favqulodda vaziyatlarda harakat qilish bo'yicha zarur bilim va ko'nikmalarni beradi.
Asosiy mavzular
- Favqulodda vaziyatlar va fuqaro muhofazasi: Favqulodda vaziyatlar tushunchasi, tasnifi (tabiiy, texnogen, ekologik), kelib chiqish sabablari va oqibatlari. Fuqaro muhofazasining maqsad va vazifalari, huquqiy asoslari. O'zbekistonda fuqaro muhofazasi tizimi.
- O'zbekistonda kuzatiladigan tabiiy ofatlar: O'zbekiston hududida sodir bo'ladigan zilzilalar, suv toshqinlari, sel, ko'chki va boshqa tabiiy ofatlar haqida ma'lumot. Ularning xususiyatlari, yuzaga kelish sabablari va oqibatlari.
- Texnogen va ekologik tusdagi favqulodda vaziyatlar: Texnogen avariyalar (transport hodisalari, kimyoviy va radiatsiyaviy xavf), ekologik falokatlar (atmosferaning ifloslanishi, suv havzalarining zaharlanishi). Ularning oldini olish va bartaraf etish choralari.
- Ommaviy qirg'in qurollari: Yadroviy, kimyoviy va biologik qurollarning tavsifi, ta'sir etish xususiyatlari. Ulardan himoyalanish usullari, individual himoya vositalari va ulardan foydalanish qoidalari.
- Radiatsiyaviy va kimyoviy holatlarni aniqlash va baholash: Radiatsiyani aniqlovchi razvedka asboblari (DP-5A, DP-5B, DP-5V), ulardan foydalanish qoidalari. Kimyoviy razvedka asboblari (VPXR), ularning vazifalari va tuzilishi. Zaharli moddalarni aniqlash usullari.
- Terrorizm va fuqaro muhofazasi: Terrorizmning mohiyati, turlari va xavfi. Teraktlarni amalga oshirish usullari va vositalari. Terrorizmga qarshi kurash tadbirlari, garovga tushganda harakat qilish qoidalari.
- Favqulodda vaziyatlarda fuqaro muhofazasi tadbirlarini rejalashtirish: Fuqaro muhofazasi rejasining tuzilishi, vazifalari va asosiy tadbirlari. Rejalashtirish jarayoni, hujjatlarni tayyorlash tartibi. FM rejasiga ilova qilinadigan materiallar.
- Iqtisodiyot tarmoqlari barqaror ishlashining asoslari: Iqtisodiyot tarmoqlarining barqarorligi tushunchasi, uni ta'minlash tamoyillari. Barqarorlikni oshirish omillari (ishlab chiqarish jarayonining barqarorligi, ta'minot tizimi, boshqaruv ishonchliligi). Muxandislik va texnologik tadbirlar.
- Favqulodda holatlarda iqtisodiyot tarmoqlarida qutqaruv va birlamchi tiklov ishlari tashkil etish: Zararlangan zonalarda qutqaruv va kechiktirilmaydigan ishlarni tashkil etish, asosiy vazifalar. Suv toshqinlarining asosiy sabablari: Kuchli yomg'ir yog'ishi(jala, sel quyishi); Tog'dagi qorlarning jadal erishi.