Qospa ga`plerdin` quri`li`si`, ma`nisi boyi`nsha tu`rleri ha`m wolardi` woqi`ti`w
Ushbu kitob qoraqalpoq tilshunosligiga oid bo'lib, unda qo'shma gaplarning tuzilishi, ma'nolari, turlari hamda ularni o'qitish masalalari ko'rib chiqilgan. Kitobda qo'shma gaplarning tasnifi, tuzilish xususiyatlari, semantik munosabatlari va o'qitish metodlari batafsil yoritilgan. Bundan tashqari, turli xil mashqlar va topshiriqlar orqali o'quvchilarning bilimi mustahkamlanadi.
Asosiy mavzular
- Qo'shma gaplarning umumiy tavsifi: Qo'shma gaplar sintaktik birlik sifatida, ularning tuzilishi va ma'nolari, shuningdek, sodda gaplardan farqi aniqlanadi.
- Qo'shma gaplarning turlari: Qo'shma gaplar bog'lovchili (dizbekli), ergash gapli (bag'in'in'qili') va bog'lovchsiz (da'nekersiz) turlarga bo'linadi. Har bir tur alohida xususiyatlari bilan tavsiflanadi.
- Bog'lovchili qo'shma gaplar (Dizbekli qospa ga'pler): Bog'lovchili qo'shma gaplarning tuzilishi, bog'lovchilarning turlari (biriktiruvchi, zidlovchi, ayiruvchi, inkor qiluvchi) va ularning qo'llanilishi ko'rib chiqiladi.
- Ergash gapli qo'shma gaplar (Bag'in'in'qili' qospa ga'pler): Ergash gapli qo'shma gaplarning tuzilishi, ergash gaplarning bosh gapga nisbatan turlari (ega ergash gap, to'ldiruvchi ergash gap, hol ergash gap va h.k.) va ularning ifodalanish usullari tahlil qilinadi.
- Bog'lovchsiz qo'shma gaplar (Da'nekersiz qospa ga'pler): Bog'lovchsiz qo'shma gaplarning tuzilishi, ularning ma'noviy munosabatlari (izohlovchi, sabab-natija, zidlovchi) va intonatsion xususiyatlari yoritiladi.
- Qo'shma gaplarni o'qitish metodikasi: Qo'shma gaplarni o'qitishda qo'llaniladigan usullar, mashqlar, topshiriqlar va didaktik materiallar, shuningdek, o'quvchilarning bilimini baholash mezonlari keltirilgan.