Когнитивные аспекты использования метафор
Maqola metaforalarning kognitiv aspektlarini o'rganadi. Metafora bir ob'ektni boshqa ob'ekt orqali ko'rish usuli sifatida ta'riflanadi. Kognitiv jarayonlarda murakkab, bevosita kuzatilmaydigan fikrlar metafora orqali oddiyroq, yaxshi tanish bo'lgan fikrlar bilan bog'lanadi. Universal tushuntirish sxemalari kognitiv metaforalarda aks etadi. Tadqiqotlar metaforaning yangi bilimlarni yaratishda muhim rol o'ynashini ko'rsatadi. Ratsional fikrlash metaforik modellarga tayanadi va tasavvur metaforik mulohazadan ajralmasdir. Shonning generativ metaforalar nazariyasi va ularning ijtimoiy siyosatda qo'llanilishi tahlil qilinadi. Metafora ijtimoiy muammoning ko'rinishini aniqlaydi va yechimlarni muvofiqlashtirish va integratsiya orqali belgilaydi. Shuningdek maqola konfliktli vaziyatlarda odamlar uchun yechim topishni qiyinlashtiradigan dunyoqarashlardagi farqni va muammolarni hal qilishda yangi generativ metaforalarning rolini muhokama qiladi. M. Vertgeymer tomonidan o'tkazilgan tadqiqotlar ham keltirilgan. Unda raqobatdan hamkorlikka o'tishga yordam beradigan stereotiplarni o'zgartirishga misol keltirilgan. Metaforalarning ta'limdagi roli, xususan, murakkab materiallarni tushunarli shaklda tavsiflash va tushuntirish qobiliyati o'rganiladi. Metaforalar talabalarga tushunishni chuqurlashtirishga va ijodiy yechimlarni topishga yordam beradi. Metaforalar stereotiplarni o'zgartirish uchun vosita sifatida amaliy sistemali tadqiqotlarda qo'llaniladi. Sistemali tahlilchilar tomonidan ishlab chiqilgan konservativ va ishonchsiz abstrakt modellar bilan bog'liq muammolarni hal qilishda metaforalar yangi nazariy yondashuvlarni tushunish uchun samarali vosita ekanligi ta'kidlanadi. Flad va Jekson metodologiyasida metaforalar ijodiy yondashuvni ta'minlash vositasi sifatida alohida e'tiborga ega. Mualliflar muammoni mashina, organizm, miya, madaniyat va siyosat kabi beshta asosiy tizimli metafora prizmasi orqali tahlil qilishni taklif qiladilar. Har bir metafora tizimli atributlarni chuqur tahlil qilish va yangi tizimlarni qurish uchun ishlatiladi. Shuningdek, Flad va Jekson tomonidan taklif qilingan metaforalar tanqidiy tahlil qilinadi, xususan, ularning asoslanmaganligi va cheklanganligi muhokama qilinadi. Ushbu kamchiliklarni bartaraf etish uchun yondashuvga aniqlik kiritiladi va metaforalarni qo'llash bo'yicha tavsiyalar beriladi.
Asosiy mavzular
- Kognitiv metaforalar: Kognitiv metaforalar murakkab fikrlarni oddiyroq tushunchalar orqali ifodalashga yordam beradi.
- Generativ metaforalar: Generativ metaforalar ijtimoiy muammolarni hal qilishda yangi yondashuvlarni yaratishda muhim rol o'ynaydi.
- Ta'limdagi metaforalar: Metaforalar ta'lim jarayonida tushunishni chuqurlashtirish va ijodiy fikrlashni rivojlantirishga yordam beradi.
- Sistemali tadqiqotlardagi metaforalar: Metaforalar amaliy sistemali tadqiqotlarda stereotiplarni o'zgartirish va yangi yondashuvlarni tushunish uchun ishlatiladi.
- Flad va Jekson metodologiyasi: Flad va Jekson metodologiyasida metaforalar muammolarni tahlil qilish va ijodiy yechimlarni topish uchun vosita sifatida ishlatiladi.