Товар моддий заҳираларини ҳисобга олиш
Ushbu kitobda Oʻzbekiston Respublikasida tovar-moddiy zaxiralarni hisobga olish masalalari yoritilgan. Unda zaxiralarni turkumlash, baholash usullari, harakatini hujjatlashtirish, omborxonalarda hisob yuritish tartibi, inventarizatsiya qilish va natijalarni qayd etish kabi muhim jihatlar batafsil bayon etilgan. Kitob, shuningdek, turli normativ hujjatlar va standartlarga tayanib, amaliy tavsiyalar beradi hamda buxgalteriya hisobida zaxiralarni to'g'ri aks ettirishga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Tovar moddiy zaxiralari, ularni turkumlash va baholash tartibi: Tovar moddiy zaxiralari (TMZ)ning mohiyati, ularning xilma-xilligi va xo'jalik faoliyatidagi ahamiyati ko'rsatilgan. Zaxiralarni turkumlash mezonlari (xomashyo, materiallar, tayyor mahsulotlar va h.k.) keltirilgan. Ularni baholash tartibi, xususan, tannarx va sof realizatsiya qiymati bo'yicha baholash usullari batafsil tahlil qilingan. Shuningdek, baholashning FIFO, LIFO va o'rtacha tortilgan qiymat usullari kabi variantlari ham ko'rib chiqilgan.
- TMZ harakatini hisobini hujjatlashtirish: Tovar moddiy zaxiralarining kirimi va chiqimi bilan bog'liq bo'lgan hujjatlarni rasmiylashtirish tartibi bayon etilgan. Birlamchi hujjatlar (kirim orderi, talabnoma, yuk xati va boshqalar) va ularning to'ldirish qoidalari keltirilgan. Hujjat aylanishi jarayoni va javobgar shaxslarning vazifalari aniq belgilab berilgan.
- TMZ omborxonada hisobini yuritish, ushbu hisobning buxgalteriya hisobida yuritayotgan hisob bilan alokasi: Omborxonalarda tovar-moddiy zaxiralarini hisobga olishning turli usullari (tezkor-buxgalteriya usuli, miqdor-summa usuli) ko'rib chiqilgan. Ularning afzalliklari va kamchiliklari tahlil qilingan. Buxgalteriya hisobi bilan ombor hisobining o'zaro bog'liqligi va ma'lumot almashinuvi tartibi yoritilgan.
- TMZ inventarizatsiya qilish va natijalarni qayd qilish: Tovar moddiy zaxiralarini inventarizatsiya qilishning maqsadlari, vazifalari va tartibi bayon etilgan. Inventarizatsiya komissiyasining tarkibi va vakolatlari keltirilgan. Inventarizatsiya natijalarini rasmiylashtirish, aniqlangan kamomad va ortiqchaliklarni hisobda aks ettirish qoidalari batafsil tushuntirilgan.