Zum Verhältnis von Phonem und Graphemsystem im Deutschen
Ushbu kitob nemis tilidagi fonema va grafema tizimlariga bag'ishlangan bo'lib, ushbu tizimlarning o'zaro munosabatlari, fonetika, fonologiya, artikulyatsiya, talaffuz qoidalari, minimal juftliklar, allofonlar va ularning turlari, shuningdek, nemis yozuvidagi ortografik qoidalar, grafemalar, bazis grafemalar, ortografemalar va xatolik turlari kabi mavzularni qamrab oladi. Kitob nemis tilini o'rganuvchilar uchun fonetik va grafik tuzilmalarni tushunishga yordam beradi.
Asosiy mavzular
- Fonetika va Fonologiya: Fonetika va fonologiya nemis tilida to'g'ri talaffuzning muhim jihatlari hisoblanadi. Fonetika tovushlarni o'rganish bilan shug'ullanadi. Fonologiya esa til tizimidagi tovushlarning funksiyasini o'rganadi.Minimal juftliklar orqali tovushlarning farqlari aniqlanadi.
- Fonemalar va Allofonlar: Fonemalar tilning ma'no farqlash xususiyatiga ega bo'lgan tovush birliklari hisoblanadi. Allofonlar esa bir fonemaning turli talaffuz variantlari bo'lib, ular erkin yoki komplementar taqsimlanishi mumkin. Misol uchun, 'p' tovushi 'Spaß' va 'Pass' so'zlarida har xil talaffuz qilinadi.
- Grafemalar va Ortografiya: Grafemalar yozuv tizimida fonemalarni ifodalash uchun ishlatiladigan harflar yoki harflar birikmasidir. Nemis tilida bir fonema bir nechta grafema bilan ifodalanishi mumkin, va aksincha. Ortografiya nemis yozuv qoidalarini belgilaydi. Bazis grafemalar eng ko'p ishlatiladigan grafemalar hisoblansa, ortografemalar kamroq uchraydi.
- Graphem-Fonema Korrespondensiyasi: Har bir fonema uchun yozuvda grafema mos kelishi kerak. Lekin nemis tilida har doim ham bunday emas. Bitta grafema turli fonemalarni ifodalashi yoki bir fonema bir nechta grafemalar orqali ifodalanishi mumkin. Bu noaniqlik gomofonlar va gomograflarning paydo bo'lishiga olib keladi.
- Xatolik Turlari: Yozuvda bazis xatolar va gipergenerallashtirish kabi xatoliklar uchraydi. Bazis xatolar deganda talaffuzga mos keladigan harflarni noto'g'ri yozish tushuniladi. Gipergenerallashtirish esa ortografik qoidalarni noto'g'ri qo'llash orqali sodir bo'ladi.