“MUSTAQILLIK DAVRI SHERIYATIDA TASAVVUFIY OHANGLAR”

Ushbu kitob Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta Maxsus Ta’lim Vazirligi Buxoro Davlat Universiteti Filologiya Fakulteti Oʻzbek Tili va Adabiyoti Kafedrasi magistranti Berdiyeva Zebinisoning “Mustaqillik Davri Sheriyatida Tasavvufiy Ohanglar” mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasining mazmunini oʻz ichiga oladi. Unda Oʻzbekiston mustaqillikka erishgandan soʻng oʻzbek she’riyatida diniy-axloqiy va tasavvufiy mavzularning tobora kuchayib borayotganligi, bu mavzularning mumtoz an’analar asosida yangicha shakl va mazmunda talqin qilinayotgani, jumladan, Abdulla Oripov, Jamol Kamol, Sirojiddin Sayyid, Farida Afroʻz kabi shoirlar ijodida tasavvufiy ohanglarning badiiy tadqiqi muhim oʻrin egallashi haqida soʻz boradi. Kitobda, shuningdek, tasavvuf ta’limotining mohiyati, islomiy dunyoqarashdagi oʻrni, uning axloqiy-ma’rifiy va falsafiy jihatlari hamda ushbu ta’limotning oʻzbek she’riyatiga ta’siri atroflicha tahlil qilingan.

Asosiy mavzular

• Kirish: Ushbu qismda mavzuning dolzarbligi, Oʻzbekiston she’riyatida diniy-axloqiy va tasavvufiy ruh bilan yoʻgʻrilgan asarlarning paydo boʻlayotganligi, tasavvuf ta’limotining maqsadi va jamiyat tarbiyasidagi oʻrni, mustaqillik davri she’riyatining oʻziga xos xususiyatlari, muallifning tadqiqot maqsadi va vazifalari hamda tadqiqotning ilmiy yangiligi haqida ma’lumot berilgan.
• I BOB. ILOHIY-IRFONIY MANBALAR VA OʻZBEK SHE’RIYATI: Ushbu bobda Oʻzbekiston she’riyatida tasavvuf she’riyatining shakllanishi va taraqqiyoti, islomning axloqiy-ma’naviy, diniy-ilohiy tushunchalari, tasavvufning Oʻzbekiston madaniyatiga ta’siri, mumtoz shoirlarimizning ijodida tasavvuf gʻoyalari va ularning zamonaviy oʻzbek she’riyatiga uzviyligi tahlil qilingan. Xususan, Ahmad Yassaviy, Sulaymon Boqirgʻoniy, Soʻfi Olloyor kabi shoirlarning ijodida tasavvufning oʻrni va ahamiyati ochib berilgan.
• II BOB. ABDULLA ORIPOV SHE’RIYATIDA TASAVVUFIY OHANGLARNING BADIIY TALQINLARI: Ushbu bobda Abdulla Oripov she’riyatining tasavvufiy ta’limot bilan aloqadorligi, uning ijodida koʻringan tasavvufiy ohanglar, jumladan, «Uzlat», «Savob», «Ruhim», «Tavba», «Dunyo masali», «Haj daftari», «Hikmat sadolari» kabi turkum she’rlari orqali diniy-axloqiy va ma’rifiy gʻoyalarni badiiy talqin qilish uslubi tahlil qilingan. Xususan, shoirning ilohiy ishq, poklanish, tavba, gʻayrat, adolat kabi tushunchalarni oʻziga xos poetik usul va obrazlar orqali ifodalashi atroflicha oʻrganilgan.
• III BOB. Zamonaviy oʻzbek she’riyatida diniy-irfoniy mavzularga murojaatning oʻziga xos xususiyatlari: Ushbu bobda zamonaviy oʻzbek she’riyatida diniy-irfoniy mavzularga murojaatning oʻziga xos xususiyatlari, jumladan, Jamol Kamol, Sirojiddin Sayyid, Farida Afroʻz kabi shoirlarning ijodida ana shu mavzularning milliy-axloqiy va falsafiy jihatlari, ularning til va uslubdagi yangilanishlari, shuningdek, tasavvuf ta’limotining oʻzbek she’riyatiga ta’sirida paydo boʻlgan oʻziga xosliklar tahlil qilingan.
• XULOSA: Ushbu xulosada dissertatsiyada qilingan tadqiqotlar natijalari yakunlangan. Tasavvuf she'riyatining oʻziga xos xususiyatlari, umuminsoniy va milliy tamoyillarning chuqurlashuviga sezilarli ta'sir ko'rsatganligi, jumladan, Abdulla Oripov, Jamol Kamol, Sirojiddin Sayyid, Farida Afroʻz kabi shoirlar ijodida diniy-axloqiy va tasavvufiy mavzularning oʻziga xos talqini hamda zamonaviy oʻzbek she’riyatida bu mavzularning oʻrni va ahamiyati haqida xulosalar keltirilgan.