Effuziv Magmatizm – Vulkanizm
Ushbu kitob effuziv magmatizm va vulkanizmga bag'ishlangan bo'lib, vulqonlarning tuzilishi, turlari, mahsulotlari va ularning geologik jarayonlardagi roli haqida batafsil ma'lumot beradi. Kitobda vulqon qurilmalari, vulkanizm turlari (maydonli, darzlik, markaziy), vulqon mahsulotlari (gazsimon, suyuq, qattiq) va balchiqli vulqonlar kabi mavzular keng yoritilgan. Shuningdek, kitobda vulqonlarning hosil bo'lish jarayonlari, ularning tabiatga va jamiyatga ta'siri, mashhur vulqonlarning misollari keltirilgan. Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati va elektron manbalar ham taqdim etilgan.
Asosiy mavzular
- Vulqon qurilmalari: Vulqonlarning asosiy qismlari, jumladan, magma o'choqlari, tektonik yoriqlar, bo'g'iz, krater va vulqon konuslari haqida ma'lumot beriladi. Kalderalar va ularning hosil bo'lish jarayonlari ham batafsil tushuntirilgan.
- Vulkanizm: Magma massasining yer yuzasiga harakatlanishi va lava shaklida quyilishi jarayoni. Vulqonlar uch turkumga ajratiladi: maydonli, yoriqli va markaziy. Har bir turkumning xususiyatlari va hosil bo'lish sharoitlari ko'rib chiqiladi.
- Vulqon mahsulotlari: Vulqonlardan otilib chiquvchi gazsimon (fumarollar, sofionlar), suyuq (lava) va qattiq (vulqon bombalari, lapillilar, vulqon qumi va kuli) mahsulotlar haqida ma'lumot beriladi. Ularning kimyoviy tarkibi, xossalari va hosil bo'lish jarayonlari tahlil qilinadi.
- Vulqon turlari: Vulqonlarning otilish xarakteriga ko'ra turlari (Stromboli, Gavay, Vezuviy, Mon-Pele) ajratiladi. Har bir tur uchun xos bo'lgan otilish xususiyatlari, mahsulotlar tarkibi va geologik jarayonlardagi roli ko'rib chiqiladi.
- Balchiqli vulqonlar: Balchiqli vulqonlarning hosil bo'lish jarayonlari, tarkibi (balchiq, suv, gaz), geografik tarqalishi va ularning neft konlari bilan aloqasi haqida ma'lumot beriladi. Grifonlar va salzlar kabi alohida shakllar ham tahlil qilinadi.