Чанг чолғуси ва унинг оиласи
Maqolada chang cholg'usi va uning tarixi, Markaziy Osiyodagi ahamiyati, turlari, sozlash usullari, mashhur sozandalar va cholg'uni takomillashtirish jarayonlari haqida ma'lumot berilgan.
Asosiy mavzular
- Cholg'uning kelib chiqishi va tarixi: Cholg'uning qadimgi Misrdan kelib chiqishi, arxeologik topilmalar, Markaziy Osiyodagi turlari va nomlari (qonun, santur, chang, shoxrud).
- O'rta asrlarda chang: Abu Nasr Farobiyning chang haqidagi ma'lumotlari, cholg'uning So'g'dda ixtiro qilinishi, turkiy va fors adabiyotlaridagi nomlari.
- Changning takomillashuvi: XIV-XV asrlarda Ozarbayjonda paydo bo'lishi, Abdulkodir G'oibiyning cholg'u haqidagi risolasida keltirilgan ma'lumotlar, Alisher Navoiy davrida rivojlanishi.
- XVII-XIX asrlarda chang: Darvish Ali Changiyning risolasida chang haqidagi ma'lumotlar, cholg'uning keng tarqalishi, sozanda ustozlar va ularning maktablari.
- XX asrda changni takomillashtirish: O'zbekistonda cholg'uni takomillashtirish bo'yicha ustaxonalar, Rozimat Isaboev, Usmon Zufarov va Matyusuf Xarratovlarning hissasi.
- Chang chalish usullari: Urma, chertma, tirnama, sirpantirish va boshqa chalish usullari, shuningdek, vibrato, staccato, legato kabi uslublar.
- Chang cholg'ular oilasi: Chang-prima, chang-pikkalo, chang-tenor, chang-bas kabi turlari.
- Dunyo xalqlarida changga o'xshash cholg'ular: Tsimbal, santur, gusli, kokle, kantele, kannel, koto, yochin kabi cholg'ular.