Ҳайз олди синдромининг клиник-эпидемиологик жиҳатлари ва уни патогенез асосида ташхис қўйиш ва даволаш
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Hodjaeva Nodira Vahidovna tomonidan yozilgan bo'lib, ayollarda hayz sikli bilan bog'liq bo'lgan premenstrual sindrom (PMS)ning klinik-epidemiologik jihatlari, patogenetik asoslari, diagnostikasi va davolash usullarini takomillashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda PMSning tarqalishi, uni keltirib chiqaruvchi omillar, gormonal o'zgarishlar, psixo-emotsional holat va hayot sifatiga ta'siri atroflicha o'rganilgan hamda aniq diagnostika va davolash algoritmlari taklif etilgan.
Asosiy mavzular
- Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Dunyo miqyosida ayollarning reproduktiv salomatligini saqlash va reproduktiv huquqlarini himoya qilish masalalari tobora dolzarb ahamiyat kasb etmoqda. Premenstrual sindrom (PMS) ayollarning sog'lig'iga, hayot sifatiga, ijtimoiy va shaxsiy hayotiga salbiy ta'sir ko'rsatuvchi keng tarqalgan kasalliklardan biri hisoblanadi. Tadqiqotda PMSning dunyo va O'zbekistondagi tarqalishi, uning sabablari, rivojlanish mexanizmlari, diagnostika va davolash usullarining takomillashtirilishi zarurati asoslab berilgan.
- Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning asosiy maqsadi hayz sikli sindromining metabolik, gormonal va bioximik jihatlarini o'rganish asosida uning diagnostikasi, davolash va profilaktika usullarini takomillashtirishdan iborat. Tadqiqot vazifalari orasida PMSning tarqalishini aniqlash, xavf omillarini baholash, patogenetik mexanizmlarni o'rganish, diagnostik markerlarni aniqlash, hayot sifatini baholash va davolash algoritmini ishlab chiqish kabi masalalar qamrab olingan.
- Tadqiqot usullari va natijalari: Tadqiqotda klinik-anamnestik, gormonal, metabolik va psixologik tekshirish usullaridan foydalanilgan. Natijalarga ko'ra, PMSning eng muhim xavf omillari sifatida stress, tana vazni indeksi, estradiol, progesteron, allopregnanolon va insulin darajalarining o'zgarishi aniqlangan. Shuningdek, jismoniy va psixologik holatning yaxshilanishi uchun drosperenon va etinilestradiol o'z ichiga olgan kombinatsiyalangan preparatlarning samaradorligi tasdiqlangan.
- Tadqiqotning ilmiy va amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalari asosida PMSni aniqlash va davolash bo'yicha yangi diagnostik va prognoz mezonlari ishlab chiqilgan. Aniqlangan xavf omillari asosida bashoratlash matritsasi yaratilgan. Tadqiqot xulosalari asosida ishlab chiqilgan uslubiy tavsiyalar va algoritmlar O'zbekiston tibbiyot amaliyotiga joriy etilgan, bu esa PMSni erta aniqlash va samarali davolashga yordam beradi.