Устойчивость кранов
Ushbu refefatda kranlarning barqarorligi, ya'ni ularning ag'darilib ketishiga qarshi chidamliligi haqida so'z boradi. Materialda kranlarning barqarorligini tekshirish usullari, jumladan, yuk barqarorligi va o'z-o'zidan barqarorlik koeffitsientlari tushuntiriladi. Shuningdek, ag'darilishga olib keladigan kuchlar (yer tortish kuchi, shamol kuchi, inertsion kuchlar) va ularning ta'siri, kranlarning dizayni va ularning barqarorlikka ta'siri haqida ma'lumotlar berilgan. Kranlarning xavfsiz ishlashi uchun muhim bo'lgan qoidalarga, jumladan, Gosgorxil-nazzorot qoidalari va GOST standartlariga havola qilinadi. Bosqichma-bosqich hisoblash formulalari va diagrammalar orqali tushuntirishlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Kranlarning barqarorligi turlari: Kranlarning yuk bilan (yuk barqarorligi) va yuksiz (o'z-o'zidan barqarorlik) holatda ag'darilib ketishiga qarshi chidamliligi tekshiriladi. Bu tekshiruvlar kranlarga ta'sir qiluvchi eng noqulay yuklamalar sharoitida amalga oshiriladi.
- Barqarorlik koeffitsientlari: Yuk barqarorligi koeffitsienti (K1) va o'z-o'zidan barqarorlik koeffitsienti (K2) kranlarning barqarorligini baholash uchun ishlatiladigan asosiy ko'rsatkichlardir. Ular ag'darilishga qarshi turuvchi momentlarning ag'daruvchi momentlarga nisbatini ifodalaydi. Gosgorxil-nazzorot qoidalariga ko'ra, bu koeffitsientlar kamida 1,15 bo'lishi kerak.
- Ag'darilishga olib keluvchi kuchlar: Kranlarning ag'darilishiga olib keladigan asosiy kuchlar orasida yukning og'irligi, shamol kuchi, dvigatel mexanizmlarini ishga tushirish va to'xtatish paytida yuzaga keladigan inertsion kuchlar hamda aylanish paytida yuzaga keladigan markazdan qochma kuchlar sanaladi.
- Barqarorlikni tekshirish usullari: Kranlarning barqarorligi turli yuklamalar, jumladan, shamol va ish sharoitlari hisobga olingan holda tekshiriladi. Ba'zi hollarda, masalan, kranning ishlamayotgan holatida shamol ta'siridan kelib chiqadigan ag'daruvchi moment ham hisobga olinadi.
- Kran konstruksiyasining barqarorlikka ta'siri: Kranlarning gabarit o'lchamlari, yuk ko'tarish qobiliyati, tashqi ko'rinishi, markaziy og'irlik nuqtasi, truyani qanchalik baland ko'targanligi va boshqa konstruktiv jihatlari kranlarning barqarorligiga katta ta'sir ko'rsatadi. Masalan, keng asosli va past markaziy og'irlik nuqtasiga ega bo'lgan kranlar yanada barqarorroq bo'ladi.