Махтумқули шеърлари ўзбекча таржималарининг қиёсий таҳлили
Ushbu dissertatsiya avtoreferati Oʻzbekistonning yetakchi ilmiy-tadqiqot institutlari tomonidan qoʻllab-quvvatlanayotgan ilmiy tadqiqotlarni oʻz ichiga olgan. Asosiy maqsad – turkman shoiri Maxtumquli sheʼrlarining oʻzbek tiliga qilingan tarjimalarini qiyosiy tahlil qilishdan iborat. Tadqiqotda tarjima jarayonida uchraydigan qiyinchiliklar, xususan, soxta ekvivalentlar, paronimlar va “aldovchi soʻzlar” kabi muammolar, shuningdek, tarjimonlarning mahorati va yoʻl qoʻygan kamchiliklari chuqur oʻrganilgan. Muallif, shuningdek, turkiy xalqlar adabiyoti bilan oʻzbek adabiyoti oʻrtasidagi aloqalarning rivojlanishiga urgʻu berib, tarjima nazariyasining muhim jihatlarini ochib bergan. Ishda Maxtumquli sheʼrlarining turli tarjimonlar tomonidan yaratilgan oʻzbekcha talqinlari qiyoslanib, ularning ilmiy-nazariy va uslubiy jihatlari tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Maxtumquli sheʼrlarining oʻzbek tiliga tarjima qilinish tarixi: Ushbu mavzu doirasida Maxtumquli sheʼrlarining oʻzbek tiliga qilingan tarjimalari tarixiy jihatdan koʻrib chiqiladi. Tarjimonlarning uslubiy yondashuvlari, tarjimadagi qiyinchiliklar va ularning yechimlari tahlil qilinadi. Jumladan, 'soxta ekvivalentlar', 'paronimlar' kabi lingvistik muammolar, shuningdek, sheʼriy tarjimadagi kamchiliklar va ularning oldini olish yoʻllari haqida soʻz boradi.
- Tarjima nazariyasi va tarjimon mahorati: Ushbu mavzu Maxtumquli sheʼrlarining oʻzbek tiliga qilingan tarjimalari misolida tarjima nazariyasining asosiy qonuniyatlari va tamoyillarini yoritib beradi. Tarjimonning oʻzbek va turkman tillarini bilish darajasi, ijodiy mahorati, sheʼriy asarlarni tarjima qilishdagi uslubiy yondashuvlari hamda klassik va zamonaviy adabiyotdan foydalanish usullari tahlil qilinadi.
- Oʻzbek-turkman adabiy aloqalari va Maxtumquli ijodining oʻrni: Tadqiqotda oʻzbek va turkman adabiyoti oʻrtasidagi aloqalar, xususan, Maxtumquli ijodining oʻzbek madaniyatiga taʼsiri muhim oʻrin tutadi. Shoir sheʼrlarining oʻzbek tiliga qilingan tarjimalari orqali bu ikki xalqning madaniy-maʼnaviy yaqinligi, adabiy tafakkurning rivojlanishi ochib beriladi.