Ona tili (oliy o‘quv yurtlarining boshlang‘ich ta’lim, pedagogika va psixologiya, maktabgacha tarbiya fakultetlari talabalari uchun).

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, Samarqand Davlat Universiteti tomonidan tayyorlangan. Unda o'zbek tilining ona tili fani bo'yicha ma'lumotlar keltirilgan. Kitob oliy o'quv yurtlarining boshlang'ich ta'lim, pedagogika va psixologiya, maktabgacha tarbiya fakultetlari talabalari uchun uslubiy qo'llanma sifatida foydalanishga tavsiya etilgan. Kitobda tilshunoslik fani, uning vazifalari, tilning ijtimoiy mohiyati, tuzilishi, paydo bo'lishi, taraqqiyoti, milliy til va adabiy til, fonetika, fonologiya, orfoepiya, grafika, yozuv turlari, ularning tarixiy taraqqiyoti kabi mavzular yoritilgan.

Asosiy mavzular

  • Tilshunoslik fani, uning vazifalari. Tilning ijtimoiy mohiyati, tuzilishi. Tilning paydo bo'lishi, taraqqiyoti. Milliy til va adabiy til: Ushbu mavzu tilshunoslik fanining o'rganish obyekti va turlarini, ijtimoiy-gumanitar fanlar bilan aloqasini, tilning paydo bo'lishi haqidagi turli nazariyalarni, milliy va adabiy tillarni tushuntiradi. Shuningdek, tilning ijtimoiy hodisa ekanligi, tafakkur bilan bog'liqligi, nutq va tilning farqlari haqida ma'lumot beradi.
  • TILLARNING TASNIFI. TILSHUNOSLIK BO'LIMLARI.: Bu mavzu dunyo tillarining tasniflanishini, ya'ni geneologik va morfologik tasniflarini, shuningdek, tilshunoslik fanining turli bo'limlarini o'rganadi. Tillar oilalari, turkumi va grammatik tuzilishiga ko'ra tasniflanadi.
  • FONETIKA. NUTQ A'ZOLARI, APPARATI. ARTIKULYATSIYA. TILNING FONETIK VOSITALARI.: Mavzu fonetika, nutq a'zolari, apparati, artikulyatsiya va tilning fonetik vositalarini o'rganadi. Nutq tovushlarining hosil bo'lishi, turlari, o'zgarishi, fonetik akustika, nutq tovushlarining balandligi, kuchi, tembri va cho'ziqligi kabi masalalar tahlil qilinadi.
  • UNLI TOVUSHLAR. ULARNING TASNIFI.: Ushbu mavzu unli tovushlarni, ularning tasniflanishini va har bir unlining o'ziga xos xususiyatlarini o'rganadi. Unlilar lablar, tilning gorizontal va vertikal harakatiga ko'ra tasniflanadi.
  • UNDOSH TOVUSHLAR, ULARNING TASNIFI: Mavzu undosh tovushlar, ularning tasnifini, hosil bo'lish o'rni, usuli, ovoz va shovqinning ishtirokiga ko'ra tasnifini o'rganadi. Undosh tovushlarning hosil bo'lish joyi va usuliga ko'ra turlari tahlil qilinadi.
  • NUTQNING FONETIK BO'LINISHI: MATN, FRAZA, TAKT, FONETIK SO'Z, BO'G'IN, TOVUSH. URG'U VA UNING TURLARI.: Bu mavzu nutqning fonetik bo'linishini, ya'ni matn, jumla (fraza), takt, fonetik so'z, bo'g'in, tovush va ularning turlarini o'rganadi. Shuningdek, urg'u va uning turlari, nutqning ritmi, tempi, intensivligi va ohangi kabi masalalar ham yoritilgan.
  • Nutq tovushlarining fonetik o'zgarishlari: Mavzu nutq tovushlarining fonetik o'zgarishlari, ularning turlari (kombinator va pozitsion o'zgarishlar), assimilyatsiya, dissimilyatsiya, metateza, akkomodatsiya va dissominiya kabi hodisalar bilan tanishtiradi.
  • GRAFIKA (YOZUV) VA GRAFIK VOSITALAR. ORFOGRAFIYA, UNING ASOSIY TAMOYILLARI: Ushbu mavzu grafika (yozuv) va grafik vositalarni, tovush, harf, belgi, alfavitni o'rganadi. Shuningdek, orfografiyaning asosiy tamoyillari (fonetik, morfologik, etimologik-an'anaviy, differensiyallashuv) va ularning o'zbek tilida qo'llanishi haqida ma'lumot beradi.
  • Orfoepiya. Fonetik yozuv (transkripsiya).: Mavzu orfoepiya, ya'ni talaffuz qoidalari, unlilar va undoshlar orfoepiyasi, fonetik yozuv (transkripsiya)ning asosiy turlari va belgilari bilan tanishtiradi.