Ўқувчи қобилиятларини аниқлаш ва ривожлантиришнинг психологик асослари
Ushbu maqola o'quvchilarning qobiliyatlarini aniqlash va rivojlantirishning psixologik asoslarini o'rganadi. Unda talaba va o'quvchilarda layoqat, mahorat, pedagogik, kommunikativ, didaktik, autoritar, perseptiv, tanqidiy fikrlash va umumiy qobiliyatlar atroflicha tahlil qilinadi. Davlat taraqqiyoti va jamiyat ravnaqida intellektual salohiyatning ahamiyati, Prezidentimizning ta'lim sohasidagi islohotlari va kadrlar tayyorlashga e'tibor qaratish masalasi ko'rib chiqiladi. Psixologiya fanida qobiliyat tushunchasini tahlil qilishda shaxs, ijtimoiy muhit va ta'lim-tarbiya omillari muhim rol o'ynashi ta'kidlanadi. Qobiliyatlar bilim, ko'nikma va malakalardan farqli o'laroq, ularni egallash jarayonida namoyon bo'lishi tushuntiriladi. Maqolada aqliy iste'dod, testlardan foydalanish, ijtimoiy tarmoqlarning ta'siri va ulardan maqsadli foydalanish kabi masalalar ham yoritilgan. Shuningdek, turli xil qobiliyatlar, jumladan, musiqaviy, matematik, badiiy, tasviriy san'at, tabiiy qobiliyatlar va ularning xususiyatlari haqida ma'lumot beriladi.
Asosiy mavzular
- O'quvchilar qobiliyatlarini aniqlash va rivojlantirishning psixologik asoslari: Maqolaning asosiy maqsadi o'quvchilarning turli qobiliyatlarini aniqlash va ularni rivojlantirishning psixologik jihatlarini tadqiq qilishdan iborat. Unda layoqat, mahorat, pedagogik, kommunikativ, didaktik, autoritar, perseptiv, tanqidiy fikrlash va umumiy qobiliyatlar tahlil qilinadi.
- Intellektual salohiyat va davlat taraqqiyoti: Maqolada mamlakatning intellektual salohiyatining jamiyat ravnaqidagi o'rni, Prezidentimizning ta'lim sohasidagi islohotlari va yuqori malakali kadrlar tayyorlashning davlat siyosati darajasiga ko'tarilgani ta'kidlanadi.
- Qobiliyat tushunchasi va unga ta'sir etuvchi omillar: Psixologiyada qobiliyat tushunchasi, unga ta'sir etuvchi uch omil (irqiy belgilar, ijtimoiy muhit, ta'lim-tarbiya) va qobiliyatning bilim, ko'nikma va malakalardan farqi tushuntiriladi. Qobiliyatlar, ya'ni qobiliyatning o'zi emas, balki ularni egallash dinamikasi muhimligi ko'rsatiladi.
- Aqliy iste'dod va testlar: Aqliy iste'dodli bolalarning xususiyatlari va ularni aniqlashda qo'llaniladigan testlar haqida ma'lumot beriladi. Testlarni yechishda sarflangan vaqtni hisobga olish va ball to'plash usullari tushuntiriladi.
- Qobiliyat turlari va ularning xususiyatlari: Maqolada musiqaviy, matematik, badiiy, tasviriy san'at, tabiiy va boshqa qobiliyatlar, ularning rivojlanishi va o'ziga xos xususiyatlari haqida ma'lumotlar keltirilgan. Jumladan, musiqaviy qobiliyat uchun bolaning musiqachi bo'lishi uchun maxsus ta'lim, qat'iylik, sog'lomlik va boshqa sharoitlarning zarurligi, matematik qobiliyatning esa idrok, tafakkur, xotira va hayolga bog'liqligi ta'kidlanadi.
- Ijtimoiy tarmoqlar va tanqidiy fikrlash: O'smirlarning internet va ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishi, ulardagi buzg'unchi g'oyalar ta'siriga tushmaslik va tanqidiy fikrlash qobiliyatini shakllantirish zarurati ko'rsatiladi.