Yosh fiziologiyasi va gigiena

Ushbu uslubiy qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan

Asosiy mavzular

1-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Organizm va muhit. Isning maqsadi: Yoshlarda ekologik tarbiyani rivojlantirish. Gigiena va shaxsiy gigienaning inson salomatlig idagi, nasl salomatligidagi, ish faoliyat unumidagi o`rni haqida tushunchalar hosil qilish.
2-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Harakat apparati funktsiyasining yoshga xos xususiyatlari va rivojlanish bos qichlari. Ishning maqsadi: Tayanch va harakal apparati yordamida organizmning asosiy funktsiyalaridan biri harakat yuzaga kelishi va harakat bolalar organizimning mo'tadil rivojlanishining eng asosiy omili ekanligini anglab etish. Suyak va muskullarning tuzilish, vazifasi, ularga nisbatan gigienik talablarni anglab etish/
3-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Bolalarda markaziy asab tizimi fiziologiyasi. oliy nerv faoliyatining yoshga oid xususiyatlari. Ishning maqsadi: Nerv tizimnning ahamiyati. Markaziy va periferik nerv snstemasi haqida tushuncha, somatik va vegegativ nerv sistemasi, ta'sirlovchilar va ularniig turlari, nerv tolalarining tuzishi, nerv tolalarining asosiy xususiyatlari: o'tkazuvchanlik, labillik, nisbiy charchamaslik. Ikkitala ma'nviy o'tkazish jarayonlari haqida tushunchalar hosil qilish.
4-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Tasodifiy va ma`noviy eslab qolishda xotira imkoniyatlarini aniqlash. Xotiraning nerv fiziologik asoslari. Ishning maqsadi:Insonning o`zpsixik imkoniyatlaridan to`g`ri foydalana olishga o`rgatish. Xotira insonning holati va faoliyatining barcha sohalarida qatnashishi. Odatda xotiraning turkumlarga va ularning muayyan turlarga ajratishda eng muhim asos qilib uning tavsifnomasini esda olib qolish, esda saqlash imkoniyati tufayli yuzaga keladi.
5-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Analizatorlarning yoshga oid xususiyatlari va gigienasi. Ishning maqsadi: Reseptorlar, sezuv a'zolari, analizatorlar xaqida, reseptorlar tasnifi. reseptorlarning ko'zg'alish mexanizmlari, teri reseptorlari: ta'm bilish, xarorat, og'riq mushak-pay resepsiyasi, ta'm va xid sezish reseptorlari. Eshituv a'zosi, uning tuzilishi va vazifasi, vestibulyar apparat, ottolit a'zo va yarim aylana kanallarning tuzilishi va faoliyati, tovush balandligi va kuchini sezish, ko'z, tuzilishi maydoni haqida tushunchalar hosil qilish.
6-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Ko`rish analizatori. Ko`rish o`tkirligi va maydonini aniqlash. Ishning maqsadi: Reseptorlar, sezuv a'zolari, analizatorlar xaqida, reseptorlar tasnifi. reseptorlarning ko'zg'alish mexanizmlari, teri reseptorlari: ta'm bilish, xarorat, og'riq mushak-pay resepsiyasi, taʼm va xid sezish reseptorlari. Eshituv a'zosi, uning tuzilishi va vazifasi, vestibulyar apparat, ottolit a'zo va yarim aylana kanallarning tuzilishi va faoliyati, tovush balandligi va kuchini sezish, ko'z, tuzilishi va faoliyati, ko`rish o`tkirligi va maydoni haqida tushunchalar hosil qilish
7-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Ichki sekretsiya bezlari fiziologiyasi. Ishning maqsadi: Yosh organizmning asosiy endokrin bezlari va ular ishlab chiqaradigan gormonlar; gonadalar va jinsiy gormonlar; buyrak usti bezi po'stlog'i va kortikosteroidlar; qalqonsimon bez va tireoid gormonlar; qalqonsimon oldi bezi va paratgormon; ultimabronxial xujayralar va kalsitonin; me'da osti bezining orolsimon tuzilmasi va uning gormonlari; enterin tizim; timus va uning gormonlari; gipofiz, oldingi, o'rta va orqa bo'limchalari; gipotalamus va rilizingomil; epifiz va melotonin; jigar va buyrakning faoliyati haqidagi tushunchalarni mustahkamlash
8-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Qon va yurak -tomir rivojlanish ko`rsatkichlari. Ishning maqsadi: Qonning miqdori va tarkibi, tanada aylanuvchi qon miqdori va undagi o'zgarishlar, qonning fizik-kimyoviy xossalari, oqsil va plazma, qon shaklli elementlari va ularning vazifalari, Yurak avtomatiyasi va uning tabiati, yurakda qo'zg'alishning o'tkazilishi. Yurak innervasiyasi: yurak ishining boshqarilishida vegetativ asab tizimining roli haqidagi tushunchalarni mustahkamlash.
9-amaliy mashg'ulot: Mavzu: Nafas ko`rsatkichlari. O`pka ekskursiyasi va o`pkaning tiriklik sig`imi. Ishning maqsadi: Nafas olish, uning asosiy etaplari: tashqi nafas, o'pka va to'qimalarda gazlar almashinuvi, qonda gazlarni tashilishi, to'qima nafasi, o'pka nafasi, o'pka tiriklik sig'imi haqidagi tushunchalarni mustahkamlash. O``pka ekskursiyasi va o`pkaning tiriklik sig`imini o`lchash.
10-amaliy mashg'ulot: MAVZU: AYIRUV FIZIOLOGIYASI VA GIGIENASI. Ishning maqsadi: Ayiruv a'zolari tizimi, buyrak, tuzilishi va ayiruv faoliyati, nefron, buyrakda qon aylanishning o'ziga xos xususiyatlari, birlamchi siydik tarkibi, nefronlarda natriyning tashilishi, siydik qovug'i va siydik ajralishning yoshga bog`liq xususiyatlari haqidagi tushunchalarni mustahkamlash.