Umumiy va noorganik kimyodan masala va mashqlar to`plami

Ushbu kitob kimyo fani bo'yicha umumiy tushunchalar, qonunlar va nazariy materiallarni o'rganishga, shuningdek, turli xil masalalar va mashqlarni yechishga bag'ishlangan. Unda kimyo asosiy tushunchalari, moddalar va ularning tuzilishi, kimyoviy bog'lanish, oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari, termokimyo, eritmalar, elektrolitlar, kimyoviy kinetika va muvozanat kabi mavzular yoritilgan. Kitobda elementlar kimyosi, metallar va ularning birikmalari, nodir gazlar, metallmaslar hamda ularning birikmalari alohida ko'rib chiqilgan. Shuningdek, eritmalarni tayyorlash, erish issiqligi, eruvchanlik va gazlar qonunlari kabi mavzularga ham to'xtalib o'tilgan. Har bir bob oxirida nazariy bilimlarni mustahkamlash uchun masalalar va mashqlar keltirilgan.

Asosiy mavzular

Kimyoning asosiy tushuncha va qonunlari: Bu bobda modda, molekula, atom, kimyoviy element tushunchalari, mol, molyar massa, asosiy kimyoviy qonunlar (saqlanish qonuni, doimiy nisbatlar qonuni, karrali nisbatlar qonuni, Avogadro qonuni) hamda ularning tavsifiy xossalari yoritilgan.
Kimyoviy moddalar nomenkulaturasi: Bu bobda kimyoviy moddalarning nomlanishi, jumladan, oddiy moddalar, ionlar, radikallar, kationlar, anionlar, binar va murakkab birikmalarning sistematik nomlanishi, shuningdek, oksidlarning, galogenidlarning, sulfidlar va ularning analoglarining nomlanishi, azotning vodorodli birikmalari va ularning hosilalari, asoslar, kislotalar, tuzlar va kompleks birikmalarning nomlanishi hamda bunday nomlarning tuzilishi haqida ma'lumot berilgan.
Elementlar atomi tuzilishi. Davriy qonun. Radioaktivlik va radioaktiv izotoplar. Yadroviy o‘zgarishlar: Ushbu bobda elementlar atom tuzilishi, elektronlarning joylashuvi, atomning tuzilishi, davriy qonun va elementlar fizik-kimyoviy xossalarining davriy o‘zgarishi, radioaktivlik, radioaktiv yemirilishning asosiy qonunlari, radioaktiv yemirilish turlari va tenglamalari, radioaktivlik qatorlari, radioaktiv muvozanat, sun’iy radioaktivlik va yadroviy reaksiyalar tenglamalari, atomning yadrosi va elektronlarining o‘zgarishi kabi mavzular yoritilgan.
Kimyoviy bog'lanish va moddalar tuzilishi. Birikmalar sinflanishi: Bu bobda kimyoviy bog‘lanishning turlari, elektronlarning atomlar orasida taqsimlanishi, kovalent boglanish, ion bog‘lanish, metall bog‘lanish va vodorod bog‘lanish kabi mavzular yoritilgan. Shuningdek, moddalar tuzilishida gibridlanish hodisasi va geometriyasi, elementlar valentligi va oksidlanish darajasi, anorganik birikmalarning muhim sinflari (oksidlar, asoslar, kislotalar, tuzlar) va ularning o‘zaro bog‘liqligi hamda tasnifi ko‘rib chiqilgan.
Kimyoviy reaksiyalar tenglamalari bo‘yicha hisoblashlar: Bu bobda kimyoviy tenglamalarga asoslangan hisoblashlar, jumladan, moddalarning miqdorini (V yoki m) topish, reaksiya boshlanganda va tugagandagi moddalar konsentratsiyasini hisoblash, kimyoviy reaksiya tezligi, muvozanat konstantasi, eritmalarning konsentratsiyasi va ularning o‘zaro bog‘liqligi, eritmalarni tayyorlash, erish issiqligi va eruvchanlik, kimyoviy reaksiyalarga asoslanib eritmalarni tayyorlash hamda kristalogidratlardan foydalanib eritmalarni tayyorlash kabi mavzular yoritilgan.
Gaz sistemalar va ulardagi qonuniyatlar: Ushbu bobda gaz holatidagi moddalarni bir sharoitdan boshqa sharoitga keltirish, gazlarning parsial bosimlari qonuni, gazlar aralashmasidagi gazlar hajmiy ulushlari, gazlarning o‘zaro ta’siri va gazlar boshqa moddalar bilan ta’sirlashuvi kabi mavzular yoritilgan.
Kimyoviy reaksiya tezligi va muvozanat: Kimyoviy reaksiyalar tezligi, reaksiyaning tezligiga ta’sir etuvchi omillar, kimyoviy muvozanat, muvozanatni siljitishga ta’sir etuvchi omillar hamda kimyoviy muvozanat konstantalarini hisoblash kabi mavzularni o‘z ichiga oladi.
Eritmalar va ularni tayyorlash. Erish issiqligi va eruvchanlik: Bu bobda eritmalar va ulardagi erigan moddalar konsentratsiyasini ifodalash usullari (massa va molyar ulush, titr, molyalik), erish issiqligi va eruvchanlik, eritmalarni tayyorlash, eruvchanlik ko‘paytmasi, eritmalarning kislotaligi va asosliligi, elektrkimyoviy kuchlanish qatori va elektroliz jarayonlari kabi mavzular yoritilgan.
Elektrolitlar va elektrolitmaslar eritmalarida elektrolitlarning o‘ziga xos xususiyatlari: Ushbu bobda elektrolitlar eritmalari osmotik va bug‘ bosimini hisoblash, elektrolitik disotsialanish va ion almashinish jarayonlari, kuchli va kuchsiz elektrolitlar eritmalarida disotsillanish jarayoni, ionlar faol konsentratsiyasi, eruvchanlik ko‘paytmasi, vodorod ko‘rsatkichi, eritmalarning kislotaligi va asosliligi hamda ularning muvozanati kabi mavzular yoritilgan.
Elektrolitlar va elektrolitmaslar eritmalari: Bu bobda elektrolitlar va elektrolitmaslar eritmalarining o‘ziga xos xususiyatlari, jumladan, osmotik va bug‘ bosimini hisoblash, elektrolitlik disotsialanish va ion almashinish jarayonlari, kuchli va kuchsiz elektrolitlar eritmalarida disotsillanish, eruvchanlik ko‘paytmasi, vodorod ko‘rsatkichi, eritmalarning kislotaligi va asosliligi, muvozanat hamda elektroliz jarayonlari va ulardan kelib chiqqan masalalar yoritilgan.
Elementlar kimyosi: Elementlar kimyosi bobida metallar va ularning birikmalari, metallmaslar va ularning birikmalari, nodir gazlar va ularning birikmalari, shuningdek, ularning tavsifiy xossalari va masalalarni yechish usullari keltirilgan.
Metallarning umumiy tavsifi va tuzilishi: Bu bobda metallar va ularning birikmalarining tavsifiy xossalari, jumladan, atom radiusi, ionlanish potensiali, elektro manfiyligi, oksidlanish darajalari, elektron tuzilishi va ionlanish energiyasi kabi mavzular yoritilgan. Shuningdek, metallar va ularning birikmalariga oid masalalar yechimlari ham berilgan.