Sxemotexnika

Ushbu kitobda zamonaviy elektronika va kompyuter texnologiyalari asoslari, jumladan, mantiqiy elementlar, sxemotexnika, triggerlar, sanoqchilar, registrlarlar, jamlagichlar, dekoderlar, multipleksorlar, komparatorlar va operatsion kuchaytirgichlar kabi muhim mavzular atroflicha o'rganilgan. Kitobda nazariy ma'lumotlar, amaliy mashg'ulotlar, tajriba ishlari va nazorat savollari bilan birgalikda talabalarga chuqur bilim berish maqsad qilingan. Ayniqsa, EHM (elektron hisoblash mashinalari) va ularning sxemotexnikasini rivojlanish istiqbollari hamda zamonaviy mikroprotsessor texnologiyalari keng yoritilgan.

Asosiy mavzular

SXEMOTEXNIKA FANIGA KIRISH: Sxemotexnika fanining asosiy tushunchalari, uning EXM va tizimlaridagi o'rni, elementlar va ularning turlari, parametrlari, statik va dinamik xarakteristikalar kabi ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Shuningdek, EXM avlodlari va ularning rivojlanishi haqida ham so'z yuritiladi.
ASOSIY MANTIQIY ELEMENTLAR. ELEKTRON KALITLAR VA KO'P POG'ONALI TOK O'ZGARTGICHLARI: Mantiqiy elementlar, xususan kon'yunkptorlar va diz'yunkptorlar, shuningdek, elektron kalitlar va ko'p pog'onali tok o'zgartirgichlari haqida tushunchalar beriladi. Bu elementlarning ishlash prinsipi va ularning qo'llanilishi ham ko'rsatilgan.
ELEMENTLARNING POTENTSIAL TIZIMLARI. DIOD-TRANZISTORLI SXEMALAR: Potentsial elementlar, ularning turlari (bevosita ulangan, diod-tranzistorli, tranzistor-tranzistorli), injektsion ta'minotli integral sxemalar va ularning ishlash prinsipi hamda kamchiliklari haqida ma'lumot beradi.
TRIGGERLAR SXEMATEXNIKASI: Triggerlar – ikkilik sanoq sistemasida informatsiyani saqlash va qayta ishlash uchun mo'ljallangan xotira elementlari. Triggerlarning turlari (sinxron, asinxron), ularning ishlash prinsipi va ulardan foydalanish usullari haqida batafsil ma'lumot beradi.
DESHIFRATORLAR: Deshifratorlar (dekoderlar) kodni boshqa kodga o'zgartiruvchi mantiqiy uzellar. Ularning turlari (chiziqli, kaskadli, matritsali), shifratorlar (koderlar) va kod o'zgartirgichlar haqida tushunchalar beriladi.
MULTIPLEKSORLAR, DEMULTIPLEKSORLAR, KOMPARATORLAR: Multipleksorlar – ko'p kirish va bitta chiqishli qurilmalar bo'lib, axborotni tanlash va uzatishda qo'llaniladi. Demultipleksorlar esa buning aksi. Komparatorlar esa ikki sonni taqqoslashda ishlatiladi.
REGISTRLAR, SANAGICHLAR, JAMLAGICHLAR: Registrlar – informatsiyani saqlash uchun, sanoqchilar – impuls sanash uchun, jamlagichlar – sonlarni qo'shish uchun mo'ljallangan qurilmalar. Ularning turlari va ishlash prinsiplari tushuntiriladi.
INTEGRAL XOTIRA QURILMASINING SXEMATEXNIKASI: Xotira qurilmalari (XQ), ularning turlari (magnit, elektron, optik va boshqalar), xotira elementlari va bloklari, ularning tasnifi, xajmi, tezkorligi va ishonchliligi haqida ma'lumot beradi.
MIKROPROTSESSORLAR SXEMATEXNIKASI: Mikroprotsessorlar (MP) va ularning tuzilishi, arxitekturasi, MPT ning magistrallari (data bus, adres bus, control bus) va ularning ishlash prinsipi haqida tushunchalar beradi.
Triggerlar va ularning turlari: Triggerlar (D-trigger, T-trigger, SR-trigger, JK-trigger) va ularning ishlash prinsiplari, chinlik jadvallari va ulardan foydalanish usullari batafsil yoritilgan.
Hisoblagichlar: Sanoqchilar (hisoblagichlar) va ularning turlari (binar, ixtiyoriy sanoq, reversiv), ularning ishlash prinsiplari va qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.
Komparatorlar: Komparatorlar – ikki signaldagi qiymatlarni taqqoslash uchun ishlatiladigan qurilmalar. Ularning ishlash prinsipi va qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.
Operatsion kuchaytirgich: Operatsion kuchaytirgichlar (OK) va ularning turlari (invertlamaydigan, invertlaydigan), ularning ishlash prinsiplari, parametrlari va qo'llanilishi haqida tushunchalar beradi.