O'quvchilarda grafik savodxonlikni rivojlantirishda perspektivaga oid qonuniyatlardan foydalanish
Ushbu maqolada O'zbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligining ilmiy-metodik jurnali 'Xalq ta'limi'ning 2016-yildagi 5-sonli nashrida chop etilgan 'OʻQUVCHILARDA GRAFIK SAVODXONLIKNI RIVOJLANTIRISHDA PERSPEKTIVAGA OID QONUNIYATLARDAN FOYDALANISH' nomli maqola tahlil qilinadi. Maqolada o'quvchilarda grafik savodxonlikni rivojlantirishning didaktik imkoniyatlarini oshirish yuzasidan metodik materiallar va tavsiyalar berilgan. Chunki perspektiva qonuniyatlarini bilish va ularni tasviriy faoliyatga tatbiq eta olish o'quvchilarning tasviriy savodxonligini oshirishning muhim shartlaridan biridir. Maqolada perspektivaning chiziqli va havo (rang)dagi tatbiqlari, shaxsiy va tushuvchi soyalarni qurish usullari, geometrik jismlar va sferalarning perspektivasi va soyalarini tasvirlash kabi masalalar atroflicha yoritilgan.
Asosiy mavzular
- O'QUVCHILARDA GRAFIK SAVODXONLIKNI RIVOJLANTIRISHDA PERSPEKTIVAGA OID QONUNIYATLARDAN FOYDALANISH: Maqolaning asosiy mavzusi o'quvchilarda grafik savodxonlikni rivojlantirishda perspektiva qonuniyatlaridan foydalanish usullarini o'rgatishdir. Bunda perspektivaning chiziqli va havo (rang)dagi tatbiqlari, shaxsiy va tushuvchi soyalarni qurish usullari, geometrik jismlar va sferalarning perspektivasi va soyalarini tasvirlash kabi masalalar atroflicha tahlil qilinadi.
- Perspektivaning ahamiyati: Ta'kidlanishicha, tasviriy san'at asarlarini yaratish qonuniyati ikki o'lchovli tasvirda amalga oshiriladi. Biroq o'quvchilarda tasviriy savodxonlikni shakllantirish uchun uchinchi o'lchov tartiblari, qonuniyatlaridan foydalanishga o'rgatish talab etiladi. Perspektivaning qonuniyatlarini bilish, uni tasviriy faoliyatga ongli tatbiq eta olish o'quvchilarning tasviriy savodxonligini oshirish zamirida ta'lim sifatini va samaradorligini oshirishning muhim shartlaridan biridir.
- Soyalar nazariyasi va uni qo'llash: Maqolada yorug'lik manbasiz tasvirning mavjud emasligi va soya hosil bo'lishining muhimligi tushuntiriladi. Buyumning shaxsiy va tushuvchi soyalarini qurish qonuniyatlari yoritilgan. Shuningdek, fizika va chizmachilik fanlari bilan bog'liq qonuniyatlardan foydalanish tavsiya etilgan.
- Geometrik jismlar va sferalarning tasviri: Maqolaning oxirgi qismida geometrik jismlar va sferalarning perspektivasi va soyalarini tasvirlash usullari ko'rib chiqiladi. Xususan, to'rt yoqli prizma va silindrning soyasini qurish misolida tushuntiriladi. Sferaning shaxsiy va tushuvchi soya konturlarini alohida-alohida qurish tavsiya etiladi.