Muntazam turli sport turlari bilan shug’illanuvchi qiz bolalarning jismoniy rivojlanish ko’rsatkichlari

Ushbu tadqiqot O'zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning «Sog'lom avlod uchun» g'oyasi asosida sport bilan muntazam shug'ullanuvchi qiz bolalarning jismoniy rivojlanishining o'ziga xos xususiyatlari va ularning sog'lig'ini mustahkamlashga bag'ishlangan. Tadqiqotda 16, 17 va 18 yoshli qizlarning bo'y uzunligi, tana vazni, ko'krak qafasi aylanasining uzunligi, o'pkaning tiriklik sig'imi va qo'l dinamometriyasi ko'rsatkichlari o'rganilgan hamda Sambo, Qo'l to'pi va Yengil atletika sport turlari bilan shug'ullanuvchi qizlarning sog'lig'i solishtirilgan. Tadqiqot natijalariga ko'ra, sport bilan muntazam shug'ullanish qizlarning jismoniy rivojlanishiga va sog'lig'iga ijobiy ta'sir ko'rsatishi aniqlangan.

Asosiy mavzular

KIRISH: O'zbekistonda sog'lom avlodni tarbiyalash masalasi davlat siyosatining ustuvor yo'nalishlaridan biri ekanligi, Prezidentning sportni rivojlantirishga qaratilgan sa'y-harakatlari hamda «Sog'lom bola yili» deb e'lon qilingan yillar haqida ma'lumot berilgan.
I bob. Bolalar va o'simirlarning jismoniy rivojlanishining umumiy qonuniyatlari: Bola organizmining o'sishi va rivojlanishi, uning umumiy qonuniyatlari, yoshga qarab o'zgarishi, tana qismlarining proportsiyalari, akseleratsiya va geteroxroniya kabi tushunchalar, shuningdek, turli yosh davrlarida organizmning o'ziga xos xususiyatlari batafsil yoritilgan.
I.1. Sport bilan shug'ullanuvchi organizmlarning o'ziga xos xususiyatlari: Jismoniy tarbiya va sport mashqlarining sog'liqqa ta'siri, organizmga ta'siri, ayniqsa o'smirlarning jismoniy rivojlanishida jismoniy mashqlarning roli, mehnat va gimnastika mashqlarining muskullar va suyaklarga ta'siri, aqliy va jismoniy ish qobiliyatining oshishi, kundalik ritmga bo'ysunish kabi mavzular ko'rib chiqilgan.
1.2 Tayanch tizimining yoshga oid xususiyatlari: Odam skeletining tuzilishi, suyaklarning birikishi, suyaklarning kimyoviy tarkibi, suyaklarning o'sishi, rivojlanishi va skeletal qismlarning tavsifi, shu jumladan umurtqa pog'onasi, ko'krak qafasi, qo'l va oyoq skeletlari hamda miya qutisining rivojlanishi haqida ma'lumot berilgan.
1.3 Muskul tizimining yoshga oid xususiyatlari: Mushaklarning tuzilishi, ularning funktsional xususiyatlari, mushaklarning rivojlanishi, ish jarayonida mushaklarning qisqarishi va ishlatilishi, charchash va tiklanish, bolalar va o'smirlarda mushaklarning rivojlanishi va ularning holati yoritilgan.
II bob. Qiz bola organizimining o'ziga xosligi va unga jismoniy yuklamalarining ta'siri: Ayollar va erkaklar organizmlarining jismoniy va fiziologik farqlari, jinsiy rivojlanishi, hayz sikli, jismoniy mashqlarning unga ta'siri, jumladan, jismoniy tarbiyaning sog'liqqa foydalari haqida ma'lumotlar keltirilgan.
II.5 Muntazam jismoniy mashq va sport bilan shug'ullanishning a'zolar tizimiga ta'siri: Jismoniy mashqlarning yurak-qon tomir tizimi, nafas olish tizimi, ovqat hazm qilish tizimi va nerv tizimiga ta'siri, umumiy organizmdagi o'zgarishlar, jismoniy mashqlarning samaradorligi va chiniqtirish usullari hamda jismoniy mashqlar jarayonida organizmning funksional holati haqida ma'lumot berilgan.
III bob. Oʻquvchilar jismoniy rivojlanishining kuzatish metodlari va tahlili: O'quvchilar jismoniy rivojlanishini o'rganish metodlari, jumladan, bo'y uzunligini o'lchash, tana vaznini aniqlash, ko'krak qafasi aylanasi, o'pka tiriklik sig'imi, qo'l dinamometriyasi, yurak urish chastotasi kabi ko'rsatkichlarni aniqlash va ularning statistik tahlil qilish metodlari yoritilgan.
Xulosa: Tadqiqot natijalariga ko'ra, kichik maktab yoshidagi o'quvchilarning jismoniy rivojlanishi va tayyorlanishining o'rtacha ko'rsatkichlari adabiyotlarda keltirilgan ko'rsatkichlarga mos kelishi, sport bilan shug'ullanuvchi qiz bolalarning bo'y uzunligi, tana vazni va boshqa ko'rsatkichlarining sport turlariga qarab farqlanishi hamda jismoniy sog'lom o'sishining tasdiqlanganligi haqida xulosa qilingan.