Cтроение некоторых природных волокон как нанообъекты
Mazkur maqola O.A. Gayratxodjayev, X.A. Alimova va Sh.A. Usmanovaning "Tabiiy tolalar nanostrukturasini o'rganish" nomli ilmiy ishining davomidir. Unda nanotexnologiyaning hozirgi holati hamda ipak va paxta tolalarining nanodaraxtdagi tuzilishi bo'yicha tadqiqotlar natijalari keltirilgan. Maqolada nanohajmdagi tolalar, ularning o'lchamlari, tuzilishi va xususiyatlari, shuningdek, ulardan tibbiyot, mikroprotsessor texnologiyalari va sintetik tolalarni yaxshilash sohalarida foydalanish imkoniyatlari ko'rib chiqilgan. Xususan, ipak va paxta tolalarining ichki tuzilishi, mikroskopik va rentgenostruktural o'rganish natijalari tahlil qilinadi. Tabiiy tolalar nanohajmdagi ko'p qirrali xususiyatlari ularni turli sohalarda qo'llash uchun katta imkoniyatlar yaratadi.
Asosiy mavzular
- Nanotexnologiya va uning qo'llanilishi: Maqolada nanotexnologiyaning mohiyati, uning atom va molekulyar darajadagi ishlanmalari, jahondagi investitsiyalar hajmi va asosiy yo'nalishlari (nanomateriallar, nanostrukturalar, nanohisoblagichlar) haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, nanohajmdagi ob'ektlarni yaratishda qo'llaniladigan turli usullar (mexanik, kimyoviy, elektr, bioximik, elektron-nurli, lazerli) sanab o'tiladi.
- Ipak va paxta tolalari nanostrukturasini o'rganish: Ushbu qismda ipak va paxta tolalarining mikroskopik va rentgenostruktural tadqiqotlari natijalari keltirilgan. Ipak tolasi molekulyar darajada, uning makromolekulalari orasidagi bog'lanishlar, aminokislotalar tarkibi va ularning gidrofil xususiyatlari haqida so'z boradi. Paxta tolasi esa, birinchi va ikkinchi devorlari, o'sish halqalari va kanali kabi murakkab tuzilishi bilan, hamda uning ichki hajmi va u yerda joylashgan nanomolekulalar haqida ma'lumot beriladi.
- Tabiiy tolalarning qo'llanilish sohalari: Maqolada tabiiy tolalarning, xususan, ipak va paxtaning nanohajmdagi ichki yuzasi va shu yuzaning suvni va boshqa moddalarni singdirish xususiyatlari haqida so'z boradi. Bu xususiyatlar ularning tibbiyot (gigiyenik to'qimachilik, yaralarni davolovchi qoplamalar, implantlar, sun'iy organlar elementlari, infeksiyaga qarshi ichki kiyimlar), mikroprotsessor texnologiyalari va sintetik tolalarni yaxshilash sohalarida qo'llanilishi mumkinligini ko'rsatadi.