Sopolli madaniyatining yodgorliklari
Ushbu matn Surxondaryo viloyatida joylashgan Sopolli madaniyati yodgorliklarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda Sopolli madaniyatining joylashuvi, arxeologik qazishmalar, topilgan buyumlar (keramika, tosh, bronza, yog'och), aholining turmush tarzi, xo'jaligi (dehqonchilik, chorvachilik, ovchilik) va marosimlari batafsil yoritilgan. Shuningdek, Sopolli madaniyatining O'rta Osiyo va boshqa hududlardagi madaniyatlar bilan aloqalari ham ta'kidlangan.
Asosiy mavzular
- Sopolli madaniyatining joylashuvi va o'rganilishi: Sopolli madaniyati yodgorliklari Surxondaryo viloyatining Sherobod va Sho`rchi tumanlarida, jumladan, Ulanbuloq, Bo`ston va Qizilsoy daryolari hududlarida joylashgan. Sopollitepa yodgorligi 1968-yilda ochilgan va 1970-1974-yillarda qazish ishlari olib borilgan. Yodgorlikning umumiy maydoni 4 gektarni tashkil qiladi va mudofaa devorlari atrofida ko'plab arxeologik tadqiqotlar o'tkazilgan.
- Sopol buyumlari va ularning turlari: Sopol buyumlari Sopol madaniyatiga xos bo'lib, ular turli shakl va bezaklarga ega. Ular qo'lda ishlangan va kulolchilik charxida yasalgan turlarga bo'linadi. Qo'lda ishlangan sopollar ko'proq xomaki bo'lsa, kulolchilik charxida yasalganlari silliq va jozibador. Sopol buyumlari orasida xumlar, piyolalar, kosa va boshqa idishlar uchraydi.
- Sopolli madaniyatining boshqa buyumlari: Sopolli madaniyatidan tashqari, tosh va bronzadan ishlangan ko'plab buyumlar ham topilgan. Tosh buyumlari orasida kuvachalar, piyolalar, kosalar mavjud. Bronzadan tayyorlangan buyumlar orasida jang va xo'jalik qurollari, bezaklar (bilaguzuklar, to'g'nog'ichlar) va boshqalar bor. Shuningdek, yog'och buyumlar va savatlar ham topilgan.
- Sopolli madaniyati aholisining turmush tarzi va xo'jaligi: Sopolli madaniyati aholisi asosan dehqonchilik va chorvachilik bilan shug'ullangan. Iqlimning qulayligi va sug'orma dehqonchilikning rivojlanishi bu sohada muhim rol o'ynagan. Chorvachilikda qo'y va echki boqish asosiy o'rin tutgan. Shuningdek, ovchilik ham aholining turmush tarzida o'z o'rniga ega bo'lgan.
- Sopolli madaniyati aholisining antropologik va dafn odatlari: Antropologik tadqiqotlar Sopolli madaniyati aholisining yevropoid irqiga mansubligini ko'rsatgan. Dafn odatlariga ko'ra, jasadlar uylarning poli ostiga yoki devorlar tagiga dafn etilgan, ba'zi hollarda esa alohida qabristonlar ham mavjud bo'lgan.
- Sopolli madaniyatining boshqa madaniyatlar bilan aloqalari: Sopolli madaniyati Markaziy Osiyoning janubi-g'arbiy hududlari, Eron, Afg'oniston va Turkmaniston madaniyatlar bilan aloqada bo'lgan. Bu aloqalar natijasida dehqonchilik, hunarmandchilik va boshqa sohalarda yutuqlarga erishilgan.