Арал диярының муқаддес мәканлары ҳәм зиярат орынлары (xx әсирдиң ақыры – xx әсир басы)
Ushbu maqola O'rta Osiyo, xususan, Qoraqalpog'iston hududidagi muqaddas maskanlar va ziyoratgohlarning madaniy-gumanitar ahamiyatini o'rganishga bag'ishlangan. Maqolada O'zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyovning ajdodlar merosini o'rganish va muqaddas joylarni asrab-avaylash haqidagi so'zlari keltirilgan. Qoraqalpog'istonning Qum-o'zek qishlog'ida yashagan mashhur din arbob-jamoatchi olimlar, jumladan, Imom Muhammad ibn Muhammad (Mulla Imomaddin) ibn Muhammad, Otauvulla ibn Muhammad, Xalila axun-iyhshan, Baxodir ibn Muhammad, Iniyat ibn Muhammad va boshqalarning hayoti, ilmiy va ma'naviy faoliyati hamda ularning xalqni ma'rifatli qilish yo'lidagi xizmatlari yoritib berilgan. Xususan, Mulla Imomaddinning tarbiyasi, Xiva madrasasidagi tahsil olishi, yoshligidanoq ilmga chanqoqligi va musulmonchilikni o'rganishdagi faolligi ta'kidlanadi. Rossiya imperiyasi tomonidan Xiva bosib olingach, qoraqalpoq mullolari va jadidchilik harakati vakillarining o'lka ma'rifatiga qo'shgan hissasi, jumladan, qishloqlarda maktablar ochishi, yoshlarga savod o'rgatishi kabi ishlar sanab o'tiladi. Maqolada jadidchilik harakatining rivojlanishi, xususan, Jaksimurat axun-iyhshan va uning o'g'li Patilla o'g'li Serjan axunning ma'rifatparvarlik faoliyati ham tilga olinadi. Muallif, shuningdek, XIX asr oxiri - XX asr boshlaridagi qoraqalpoq ziyolilari, milliy ma'rifatparvarlar, molla-jadidchilar, axun-iyhshonlarning hayoti, ilmiy-ma'naviy merosi, muqaddas maskanlar va ziyoratgohlarni o'rganish, asrab-avaylash, targ'ibot qilishning bugungi kun talabi ekanligini ta'kidlaydi. Shu bilan birga, mamlakatimizda ichki turizmni rivojlantirish va yosh avlodni Vatanparvarlik ruhida tarbiyalash masalalariga ham to'xtalib o'tilgan.
Asosiy mavzular
- Muqaddas maskanlar va ziyoratgohlar: Maqolada O'rta Osiyo va Qoraqalpog'iston hududidagi muqaddas maskanlar va ziyoratgohlarning tarixiy, madaniy va ma'naviy ahamiyati, ularni o'rganish va asrab-avaylash masalalariga urg'u berilgan.
- Din arboblari va ma'rifatparvarlar faoliyati: Qoraqalpog'istonning Qum-o'zek qishlog'ida yashagan Imom Muhammad ibn Muhammad (Mulla Imomaddin) ibn Muhammad, Otauvulla ibn Muhammad, Xalila axun-iyhshan, Baxodir ibn Muhammad, Iniyat ibn Muhammad kabi mashhur din arbob-jamoatchi olimlarning hayoti, ilmiy va ma'naviy merosi, xalqni ma'rifatli qilish yo'lidagi xizmatlari, jumladan, maktablar ochish, savod o'rgatish kabi faoliyatlari yoritilgan.
- Jadidchilik harakati va uning tarafdorlari: XIX asr oxiri - XX asr boshlaridagi Rossiya bosqinchiligi sharoitida jadidchilik harakatining rivojlanishi, xususan, Qoraqalpog'istonda maktablar ochilishi, savod o'rgatish va ma'rifatni keng yoyish borasidagi faoliyatlar, jumladan, Jaksimurat axun-iyhshan va uning o'g'li Patilla o'g'li Serjan axunning ma'rifatparvarlik faoliyati bayon etilgan.
- Ichki turizm va yoshlar tarbiyasi: Maqolada ichki turizmni rivojlantirish va yosh avlodni Vatanparvarlik ruhida tarbiyalash, o'tmishga hurmat bilan qarash kabi davlat siyosatining muhim yo'nalishlari e'tirof etilgan.