Methodological guide for conducting practical lessons on the discipline money and banks

Ushbu o'quv qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Moliya institutining «KREDIT- IQTISODIYOT» fakulteti «BANK HISOB VA AUDIT» kafedrasi tomonidan tayyorlangan bo'lib, «Pul va banklar» fanidan amaliy mashg'ulotlarni o'tkazish uchun metodik qo'llanmadir. Unda talabalarning nazariy bilimlarini mustahkamlash va amaliy ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan turli masala va topshiriqlar keltirilgan. Qo'llanma talabalar va o'qituvchilar uchun mo'ljallangan bo'lib, bank tizimi mutaxassislarini tayyorlashda muhim ahamiyatga ega.

Asosiy mavzular

Pulning paydo bo'lishi va ma'nosi: Ushbu mavzu pulning tarixiy taraqqiyoti, uning mohiyati va funksiyalari, pulning turlari, iqtisodiyotdagi o'rni va ahamiyatini o'rganadi. Shuningdek, pulning barqarorligini ta'minlashning iqtisodiy taraqqiyotdagi roli ham ko'rib chiqiladi.
Pulning funksiyalari va shakllari: Bu mavzu pulning asosiy funksiyalari (qiymat o'lchovi, muomalav ositasi, jamg'arish vositasi, to'lov vositasi) va ularning xususiyatlarini ochib beradi. Shuningdek, turli shakldagi pullar, jumladan, naqd va naqd bo'lmagan pullar, elektron pullar haqida ma'lumot beradi.
Pul tizimi va uning shakllari: Mavzu pul tizimining mexanizmi, uning qonunlari, pul massasi, pul siyosati, Markaziy bankning roli, pul muomalasini boshqarish usullari, O'zbekiston pul tizimi va uning xususiyatlarini tahlil qiladi.
Pulning aylanma va muomalasi: Ushbu mavzu pul muomalasining mohiyati, tuzilishi va tarkibi, naqd pulsiz hisob-kitoblar, ularning shakllari va imkoniyatlari, naqd pulsiz to'lovlar, Markaziy bankning naqd va naqd bo'lmagan pul muomalasini tartibga solishdagi roli kabi masalalarni yoritadi.
Pul nazariyalari: Mavzu pulning metallistik, nominalistik, miqdoriy va zamonaviy nazariyalarini, ularning asosiy qoidalari, afzalliklari va kamchiliklarini o'rganadi. Turli iqtisodchilarning pul nazariyalari haqidagi qarashlari ham keltirilgan.
O'zbekiston Respublikasining pul tizimi: Qo'llanma O'zbekiston Respublikasining pul tizimi, uning rivojlanish bosqichlari, pul siyosati, bank tizimi, Markaziy bank faoliyati va funksiyalari, inflyatsiya, devalvatsiya kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
Inflyatsiya: Ushbu mavzu inflyatsiyaning mohiyati, sabablari, shakllari, ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari, uni bartaraf etish yo'llari, pul massasi va boshqaruvi, inflyatsiyaga qarshi kurash choralari kabi masalalarni qamrab oladi.
Kreditning turlari va kredit stavkalari: Mavzu kreditning mohiyati, funksiyalari, kredit munosabatlari, kredit bozorining rivojlanishi, kredit turlari, kredit stavkalari, ularning shakllanishiga ta'sir etuvchi omillar va kreditlashning asosiy shartlari kabi masalalarni o'rganadi.
Tijorat banklarining passiv operatsiyalari: Ushbu mavzu tijorat banklarining funksiyalari va maqsadlari, banklarning passiv operatsiyalari turlari, banklarga jalb qilinadigan mablag'lar, depozitlar va ularning samaradorligini oshirish istiqbollari haqida ma'lumot beradi.
Tijorat banklarining aktiv operatsiyalari: Qo'llanma tijorat banklarining aktiv operatsiyalari, ularning turlari, vositachilik va boshqa operatsiyalari, bank aktivlari, kreditlashning asosiy omillari, tijorat banklari uchun litsenziya berish tartibi kabi masalalarni yoritadi.
Markaziy banklar va ularning funksiyalari: Mavzu Markaziy bankning emissiya banki sifatida funksiyalari, tuzilishi, O'zbekiston Respublikasi Markaziy bankining asoslari, maqsadlari va faoliyati, chet el banklari faoliyati, pul siyosati, diskont va majburiy rezerv siyosati kabi masalalarni tahlil qiladi.
Savdo banklari va ularning turlari: Ushbu mavzu savdo banklarining vazifalari va funksiyalari, kredit kooperativlari, lizing va faktorlik kompaniyalari, sug'urta kompaniyalari, kredit va savdo banklarining faoliyatini rivojlantirish ehtiyojlari, SCFI va banklar farqi kabi masalalarni o'rganadi.
O'zbekiston bank tizimi va uning rivojlanishi: Mavzu banklarning rivojlanishi, bank faoliyatining rivojlanishi, Markaziy bankning paydo bo'lishi, bank tizimining elementlari va O'zbekiston bank tizimi, uning rivojlanishi, banklar soni va turlari kabi masalalarni yoritadi.
Xalqaro moliyaviy institutlar va ularning maqsadlari: Qo'llanma xalqaro moliyaviy institutlarning tashkil etilishi va maqsadlari, XMT, IBRD, Xalqaro hisob-kitob banki, Osiyo rivojlanish banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki kabi institutlarning faoliyati va vazifalari haqida ma'lumot beradi.