Предмет, метод, задачи и основные понятия основы эконометрики
Ushbu kitob «Ekonometrika asoslari» deb nomlanadi va oʻzbek tilida yozilgan. Unda ekonometrikaning nazariy asoslari, matematik iqtisodiyot, statistik tahlil, oʻzaro bogʻliqlikni oʻlchash usullari, iqtisodiy prognozlash va modellashtirish kabi mavzular chuqur yoritilgan. Kitobda ekonometrik modellarni qurish, ularning toʻgʻriligini baholash va amaliyotda qoʻllash boʻyicha keng qamrovli maʼlumotlar berilgan. Ekonometrik tahlilning turli usullari, jumladan, regressiya tahlili, vaqt qatorlari tahlili, tizimli tenglamalar modellari kabi mavzular misollar bilan tushuntirilgan. Kitob talabalar, tadqiqotchilar va iqtisodiyot sohasida ishlovchi mutaxassislar uchun moʻljallangan.
Asosiy mavzular
- Ekonometrikaning predmeti, usuli, vazifalari va asosiy tushunchalari: Ushbu mavzu ekonometrikaning mohiyati, uning tadqiqot predmeti, asosiy usullari va vazifalarini ochib beradi. Ekonometrik tahlilning oʻrni va ahamiyati tushuntiriladi. Shuningdek, nazariy, matematik, statistik va ekonometrik iqtisodiyotning oʻzaro aloqadorligi yoritiladi.
- Statistik baholashning tavsifi: Mavzu statistik maʼlumotlarni tahlil qilishning asosiy usullarini, jumladan, tasviriy statistika, ehtimolliklar nazariyasi, tanlanma usullari, baholashlar va statistik xulosalar haqida maʼlumot beradi. Shuningdek, bu mavzu statistik modellarni baholash va ularning ishonchliligini aniqlashga bagʻishlangan.
- Ekonometrik modellar sifatini baholash: Ushbu mavzu ekonometrik modellar sifatini baholash mezonlari, jumladan, statistik baholashlar, korrelyatsiya va regressiya tahlilining ahamiyati, shuningdek, prognozlash uchun intervallar qurish usullarini oʻrganadi. Geteroskedastiklik va avtokorrelyatsiya kabi muammolar ham yoritilgan.
- Koʻp omilli ekonometrik tahlil: Mavzu koʻp omilli regressiya va korrelyatsiyani tahlil qilish usullarini, jumladan, koʻp omilli regressiya modellari, ularning turlari, tuzilishi, parametrlarni baholash va ularning ishonchliligini aniqlashni oʻrganadi. Xususan, koʻp omilli korrelyatsiya va uning turlari koʻrib chiqiladi.
- Vaqt qatorlari modellashtirish: Mavzu vaqt qatorlari tahlilining asosiy elementlari, ularning tuzilishi, trendlarni aniqlash va modellashtirish usullarini, shuningdek, mavsumiy va siklik oʻzgarishlarni hisobga olishni oʻrganadi. Bunda qoʻllaniladigan usullar va modellarning turlari koʻrib chiqiladi.
- Ekonometrik modellarni prognozlashda qoʻllash: Ushbu mavzu ekonometrik modellarni prognozlashda qoʻllash usullarini, jumladan, vaqt omilini hisobga olish, avtokorrelyatsiya mavjudligini tekshirish va prognoz xatolarini baholashni oʻrganadi. Turli xil ekonometrik usullar va ularning amaliy qoʻllanilishi koʻrib chiqiladi.
- Iqtisodiy modellarni tizimlar koʻrinishida: Mavzu ekonometrikada tizimli modellashtirishning asosiy tushunchalari, bir vaqtning oʻzida mavjud boʻlgan koʻp tenglamalar tizimlari, ularning tuzilishi va baholash usullarini oʻrganadi. Ushbu mavzu iqtisodiy hodisalarning murakkab oʻzaro bogʻliqliklarini modellashtirishga bagʻishlangan.
- Isteʼmolchilik tanlovi muammosi: Ushbu mavzu isteʼmolchi xulq-atvorini modellashtirishga bagʻishlangan. Funksiyalar foydaliligi, isteʼmolchi tanlovi muammosi, uning yechimlari va xossalari, shuningdek, tovarlarning oʻzaro almashinuvchanligi va kompensatsiya effektlari koʻrib chiqiladi.