Радионуклиды в сухих атмосферных выпадениях 2017 г. В Ташкенте, Самарканде И Карши.
Ushbu tadqiqot 2017-yilda Toshkent, Samarqand va Qarshi shaharlaridagi quruq atmosferik yog'inlar tarkibidagi radionuklidlar miqdorining tabiiy va texnogen omillarga bog'liqligini gammaspektrometriya usuli yordamida o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu hududlardagi atmosferaning ifloslanish darajasi va bu ifloslanishning turli radionuklidlar, xususan, tabiiy (uran, toriy oilalari, 40K) va kosmosdan kelib chiqqan (7Be) radionuklidlarga ta'siri ko'rib chiqilgan. Natijalar ushbu radionuklidlar konsentratsiyasi geografik joylashuv, atmosferadagi chang miqdori va boshqa omillar bilan qanday bog'liqligini ko'rsatadi.
Asosiy mavzular
- Tadqiqot usullari: Tadqiqotda gammaspektrometriya usuli qo'llanilgan. Atmosferadan quruq yog'inlar (chang) namunalari tekis yuzalardan, masalan, tom yuzalaridan namlangan mato yordamida yig'ib olingan. Namunalarni tayyorlash va o'lchash jarayonlari batafsil bayon etilgan, jumladan NaI(Tl) kristallidan foydalangan holda gammaspektrometr yordamida o'lchash va uning energiya aniqligini ko'rsatilgan.
- Natijalar va muhokama: Turli shaharlarda aniqlangan radionuklidlarning (226Ra, 232Th, 40K, 7Be) o'rtacha konsentratsiyalari va havoning changlanish darajasi jadvalda keltirilgan. Natijalarning geografik kenglik, changlanish darajasi va ushbu omillarning radionuklidlar tarkibiga ta'sirini qiyosiy tahlili qilingan. Xususan, 7Be faolligining changlanish darajasi bilan bog'liqligi aniqlangan.
- Tabiiy va texnogen omillarning ta'siri: Atmosferadagi changlarning tabiiy (yer changi) va texnogen (sanoat chiqindilari) manbalarga egaligi haqida so'z yuritilgan. Qarshi shahridagi 40K faolligining ko'tarilishi kaliy o'g'itlari ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'lishi mumkinligi taxmin qilingan. Ushbu omillarning umumiy radionuklid tarkibiga ta'siri muhokama qilingan.