ОПТОЭЛЕКТРОНИКА ФАНИ БЎЙИЧА ЛАБОРАТОРИЯ ҚУРИЛМАЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ ИМКОНИЯТЛАРИ
Ushbu maqola kremniy (Si) yarimo'tkazgichlarida binarniy klasterlarning shakllanishi va ularning fotoelektr xossalarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda, 3 va 5 guruhlarning elementlari (masalan, Ga, Sb) va 2 va 6 guruhlarning elementlari (masalan, Zn, Se, Ni, S) bilan birgalikda kremniy klasterlarini hosil qilish usullari, jumladan, past haroratli legirlash usuli ko'rib chiqiladi. Binarniy klasterlarning paydo bo'lish sharoitlari, elektroan kimyoviy va diffuzion xususiyatlar asosida aniqlanadi. Maqolada, bunday klasterlar kremniy tuzilishini buzmasligi, qo'shimcha elektronlar yoki kovaklarni hosil qilmasligi va natijada Si₂Ga-Sb+, Si₂Ni-Se++, Si₂Zn-Se++ kabi neytral molekulalar hosil bo'lishi ta'kidlanadi. Binarniy klasterlar bilan boyitilgan kremniyning keng spektrli yorug'likni yutish qobiliyati o'rganiladi, bu esa yuqori sezuvchanlikka ega bo'lgan fotopriyomniklar va fotoenergetika sohasida yangi imkoniyatlar yaratadi.
Asosiy mavzular
- Binarniy klasterlarning shakllanishi: Maqolada 3 va 5 guruh (Ga, Sb) va 2 va 6 guruh (Zn, Se, Ni, S) elementlari ishtirokida kremniy matritsasida binarniy klasterlarning shakllanish mexanizmlari, xususan, past haroratli legirlash usuli bayon etilgan. Klasterlarning paydo bo'lishi uchun termodinamik sharoitlar elektroan kimyoviy va diffuzion xususiyatlar bilan bog'liqligi tushuntirilgan.
- Binarniy klasterlarning tuzilishi va xossalari: Tadqiqotda hosil bo'lgan binarniy klasterlar kremniyning sp3 kovaklik bog'lanishlarini buzmasligi va neytral molekulalar (Si₂Ga-Sb+, Si₂Ni-Se++, Si₂Zn-Se++) hosil qilishi ko'rsatilgan. Bunday klasterlar qo'shimcha elektronlar yoki kovaklarni hosil qilmaydi.
- Binarniy klasterlarning fotoelektr xossalari: Binarniy klasterlar bilan boyitilgan kremniyning keng spektrli yorug'likni yutish qobiliyati o'rganilgan. Bu esa yuqori sezuvchanlikka ega bo'lgan fotopriyomniklar va fotoenergetika sohasida yangi imkoniyatlar yaratadi. Maqolada kremniyning binarniy klasterlar bilan hosil qilingan fotopriyomniklarining spektral xarakteristikalarining grafiklari keltirilgan.