Зарафшон водийси агробиоценозларининг экологик барқарорлигини таъминлашда сидерациянинг аҳамияти
Ushbu doktorlik dissertatsiyasi (DSc) O'zbekiston Respublikasi qishloq xo'jaligi fanlari bo'yicha amalga oshirilgan tadqiqotlar asosida tayyorlangan. Unda Zarafshon vodiysi agrotsenozlarining ekologik barqarorligini ta'minlashda sidеrat (yashil o'g'it) ekinlarining ahamiyati atroflicha o'rganilgan. Tadqiqot natijalari bo'yicha tuproq unumdorligini oshirish, ekologik holatni yaxshilash, shuningdek, g'o'za hosildorligi va sifatini ko'tarish bo'yicha muhim ilmiy va amaliy xulosalar keltirilgan. Dissertatsiyada sidеratlardan samarali foydalanish bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqilgan.
Asosiy mavzular
- Sideratlar va ularning tuproq unumdorligiga ta'siri: Tadqiqotda Zarafshon vodiysi tuproqlarining agroximiyaviy, agrofizikaviy va biologik xossalarini yaxshilashda siderat ekinlarining ahamiyati ko'rsatilgan. Sideratlarning tuproqqa azot, fosfor va kaliy bilan boyitishi, gumus miqdorini oshirishi hamda tuproqning namlik va harorat rejimiga ijobiy ta'siri ilmiy asoslangan.
- Agrotsenozlarning ekologik barqarorligini ta'minlashda sideratlarning o'rni: Dissertatsiyada Zarafshon vodiysi agrotsenozlarida ekologik muvozanatni saqlash va barqarorligini ta'minlashda sideratlarning muhim o'rni ochib berilgan. Sideratlarning tuproqdagi nitratlar, og'ir metallar va pestitsidlarning kamayishiga, shuningdek, irigatsion eroziyani oldini olishga yordam berishi haqida ma'lumotlar keltirilgan.
- G'o'za hosildorligi va sifatini oshirishda sideratlarning samaradorligi: Tadqiqot natijalariga ko'ra, sideratlardan foydalanish g'o'za rivojlanishiga, hosildorligiga va paxta tolasi sifatiga ijobiy ta'sir ko'rsatishi aniqlangan. Sideratlar bilan birgalikda qo'llanilgan go'ng va boshqa organik o'g'itlarning samarasi yuqori ekanligi ko'rsatib o'tilgan.
- Sideratlardan foydalanishning iqtisodiy samaradorligi: Dissertatsiyada siderat ekish texnologiyasining iqtisodiy samaradorligi tahlil qilingan. Sideratlardan foydalanish natijasida hosilning oshishi va renta-bellikning ko'tarilishi hisob-kitoblar bilan asoslangan.