Shahrisabz shahrining tarixiy shakllanish bosqichlari
Ushbu maqola Shahrisabz shahrining tarixiy rivojlanish bosqichlarini o'rganadi. Unda shahar asos solingan davrdan boshlab, turli davrlarda shaharning hududiy rivojlanishi, harbiy va ma'muriy markaz sifatida ahamiyati, shuningdek, X-XII asrlarda va keyingi davrlardagi shaharning o'zgarishlari haqida ma'lumot beriladi. Shaharning asosiy shakllanishida Amir Temurning o'rni alohida ta'kidlanadi. Maqolada shaharsozlik an'analari va Shahrisabzning o'rtacha kattalikdagi shaharlar qiyofasiga o'xshashligi haqida ham so'z yuritiladi.
Asosiy mavzular
- Shahrisabzning qadimgi tarixi va shakllanishi: Maqolada Shahrisabzning VI-IV asrlarda paydo bo'lganligi, ilk shaharlar, jumladan, Daratepa, Sangirtepa, Uzunqir, Podayotoqtepa yodgorliklarining o'rganilgani haqida ma'lumot beriladi. Miloddan avvalgi III asrda shahar aholisining ko'chib o'tishi va yangi shaharga asos solishi haqida so'z boradi.
- Shaharning o'rta asrlardagi rivojlanishi: VII-IX asrlarda Kesh va Naxshabning Qashqadaryo vohasining asosiy shaharlari bo'lganligi, ularda ark, shahar va ravotlar mavjudligi ta'kidlanadi. X asrda Keshning shahristoni va ko'handizining tashlandiq holga kelgani, shuningdek, Kesh viloyatining hududiy jihatdan kengligi haqida ma'lumot beriladi.
- Shahrisabzning Amir Temur davridagi rivojlanishi: Amir Temurning Shahrisabzda olib borgan obodonlashtirish ishlari, jumladan, shahar devorlari, darvozalar, Oqsaroy, Registon maydoni qurilishi haqida so'z yuritiladi. Shuningdek, Abdullaxon davrida ham Arkning mavjudligi va Dorus-Saodat, Dorut-Tilovat majmualarining barpo etilishi ta'kidlanadi.
- Shaharning XIX asrdagi holati va shaharsoslik an'analari: XVIII-XIX asrlarda Shahrisabzning mustaqil beklik markazi bo'lgani, 1870-yilda Buxoro amirligiga qo'shilgani haqida ma'lumot beriladi. Shaharning XIX asrda besh darvozali qo'rg'on devor bilan o'ralganligi, shahar tarxining hozirgi holatni saqlab qolganligi va guzarlarda aholining yashashi haqida so'z boradi. Shahar organizmining arxitekturaviy birligi va XIX asrda shaharda mavjud bo'lgan ob'ektlar haqida ham ma'lumot beriladi.