Tuproqda IV-guruh elementlari

Ushbu darslik tuproqshunoslik fani doirasida IV-guruh elementlarining (uglerod, kremniy, qalay, germaniy, qo'rg'oshin) tuproqdagi o'rni, ularning hosil bo'lishi, xossalari va tuproq unumdorligiga ta'siri haqida ma'lumot beradi. Asosiy e'tibor kremniy va uning birikmalarining (alyumosilikatlar) tuproq hosil bo'lishi va kimyoviy-fizikaviy xususiyatlariga ta'siriga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Tuproqda IV-guruh elementlari: IV guruh elementlarining (uglerod, kremniy, qalay, germaniy, qo'rg'oshin) biosferada, tuproqda va o'simliklarda tarqalishi, ularning asosiy xossalari va inson salomatligiga ta'siri haqida ma'lumot beradi. Xususan, qo'rg'oshin va uning zaharli ekanligi, suyaklardagi kalsiy o'rnini egallashi haqida so'z yuritadi.
Kremniy oksidlari va alyumosilikatlar: Kremniyning SiO2 oksidi va uning tuproqdagi roli, alyumosilikatlarning tuzilishi, turlari (orolli, halqali, zanjirli, lentali, qatlam-qatlamli va karkasli) va ularning tuproqning fizik-kimyoviy xossalariga ta'siri (yopishqoqligi, bo'kishi, kationlarni singdirish qobiliyati) tushuntiriladi. Shuningdek, kremniyning suvda eruvchanligi, pH ga bog'liqligi va silikatlarning analiz usullari haqida ma'lumot berilgan.
Uglerodli mineral birikmalarning tuproqni shakllanishiga, unumdorligiga ta'siri: Uglerodli mineral birikmalarga (uglerod oksidlari, karbonat kislota va uning tuzlari) ahamiyat berilib, CO2 ning tuproq havosi va atmosferadagi roli, gumifikatsiya va mineralizatsiya jarayonlari, tuproq karbonatlarining turlari va ularning hosil bo'lish mexanizmlari (sodaning hosil bo'lishi) hamda ularning tuproq unumdorligiga ta'siri (salbiy va ijobiy tomonlari) haqida ma'lumot berilgan.