«Астрономия курси”

Ushbu hujjat "Astofizika" fani o'quv-uslubiy majmuasi hisoblanadi. Unda O'zbekiston Respublikasi Xalq bilimlenidiriw ministirligi tomonidan tasdiqlangan dastur asosida tayyorlangan "Astofizika" fanidan o'quv dasturi, ishchi o'quv dasturi, o'quv-uslubiy majmua, ma'ruza matnlari, laboratoriya ishlarini tashkil etish bo'yicha ko'rsatmalar, mustaqil ish mavzulari hamda savollar keltirilgan. Kitobda astrofizikaning predmeti, bo'limlari, tekshirish usullari, obyektlari (yulduzlar, galaktikalar, kvazarlar), ularning fizik xususiyatlari, o'lchash usullari, teleskoplar va qabul qiluvchi qurilmalar (fotometrik, spektrofotometrik, radiometrik) hamda ularning qo'llanilishi haqida keng ma'lumot berilgan.

Asosiy mavzular

Kirish. Astrofizikaning predmeti va bo'limlari.: Astrofizikaning predmeti, asosiy bo'limlari, tekshirish usullari, obyektlari (yulduzlar, galaktikalar, kvazarlar), ularning fizik xususiyatlari, o'lchash usullari, teleskoplar va qabul qiluvchi qurilmalar (fotometrik, spektrofotometrik, radiometrik) hamda ularning qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
Fotometrik tushunchalar.: Fotometrik tushunchalar, ko'rinuvchi yulduz shamasi, Pogson formulasi, optik va fotografik fotometriya, astrooftal'mologiya, yulduzlar yorug'ligini va fazalarini aniqlash usullari, yulduzlar va Quyoshning yorug'ligini o'lchash usullari, fotometrik tizimlar va ularning turlari haqida ma'lumot beriladi.
Spektral analiz tushunchalari.: Spektral analiz tushunchalari, yulduzlar spektrining turlari, atomlar va molekulalarning chastota bilan bog'liq jarayonlari, spektral chiziqlarning hosil bo'lishi, Doppler effekti, difraksion va prisimik spektroskopiya, ularning turlari va ishlatilishi haqida ma'lumot beriladi.
Teleskoplar va ularning ko'rsatkichlari.: Teleskoplarning turlari (refraktor, reflektor, katadioptrik), ularning ko'rsatkichlari (masshtabi, optik kuchi, o'lchash qobiliyati, yorug'lik kuchi), ularni sozlash va fokuslash, sozlash va ishlatish usullari, optik tizimlar (N'yuton, Kassegren, Shmidt, Mak'yutov, Ritgi-Kretken) va ularning xususiyatlari haqida ma'lumot beriladi.
Radioelektr qabul qiluvchilar.: Radioelektr qabul qiluvchilari (antennalar, radiointerferometrlar) va ularning asosiy ko'rsatkichlari, radioqabul qiluvchi qurilmalarning qismlari va ularning ishlash prinsipi, radioastronomik kuzatuvlar va ularning ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Kosmik astrofizik tekshirish usullari.: Kosmik astrofizik tekshirish usullari, rentgen, gamma va ultrabinafsha nurlanishlarni tekshirish usullari, ularning qo'llanilishi, xususiyatlari va ahamiyati haqida ma'lumot beriladi.
Quyosh teleskoplari.: Quyosh teleskoplarining turlari (gorizontal, minarali), ularning qurilishi, ishlash prinsipi, quyosh gardishi, fotosferasi, xromosferasi va korona hodisalarini tekshirish usullari haqida ma'lumot beriladi.
Teleskopda yig'ilgan nurga dastlabki ishlov berish.: Teleskopda yig'ilgan nurga dastlabki ishlov berish usullari, spektrofotometriya, o'lchash usullari, xatolar va ularning turlari haqida ma'lumot beriladi.
Spektrograflar va ularning ko'rsatkichlari.: Spektrograflarning turlari (primal, difraktsion), ularning ko'rsatkichlari (dispersiya, ajratish qobiliyati), ularni sozlash va ishlatish usullari, quyosh va yulduzlar spektrlarini olish hamda tahlil qilish usullari haqida ma'lumot beriladi.
Adam ko'zi va fotografik emulsiyalar.: Odam ko'zi va fotografik emulsiyalarning xususiyatlari, ularning ishlash prinsipi, fotometrik o'lchashlar, xatolar va ularni tuzatish usullari haqida ma'lumot beriladi.
Fotoelektrik va radio nurlanish qabul qiluvchilar.: Fotoelektrik va radio nurlanish qabul qiluvchilari, ularning turlari, ishlash prinsipi, ko'rsatkichlari va qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
Yulduzlar spektroskopiyasi.: Yulduzlarning spektral turlari, har bir sinfga oid xususiyatlar, yulduzlar harakatini va temperaturani aniqlash usullari, yulduzlarning radial va aylanish tezliklari, ularning massasi va radiusini aniqlash usullari haqida ma'lumot beriladi.
Yulduzlarning gradatsiyali temperaturasi.: Yulduzlarning temperatura klassifikatsiyasi, ularning spektral chiziqlari va harorat o'rtasidagi bog'liqlik, fotometrik va spektrofotometrik o'lchashlar yordamida yulduzlarning haroratini aniqlash usullari haqida ma'lumot beriladi.
Yulduzlarning massasi va radiusini aniqlash.: Yulduzlarning massasi va radiusini aniqlash usullari, radial tezliklar, spektr chiziqlarining Doppler siljishi va boshqa omillar yordamida ularning massasi va radiusini aniqlash haqida ma'lumot beriladi.
Kvantlar va ularning o'lchash usullari.: Kvantlar, ularning fizik xususiyatlari va ularni o'lchash usullari, fotoelektrik qabul qiluvchilar, fotoelektron ko'paytirgichlar, CCD detektorlari va ularning qo'llanilishi haqida ma'lumot beriladi.
Kosmik nurlanishlar.: Kosmik nurlanishlar, ularning turlari, manbalari, ta'siri, kosmik nurlanishlarni aniqlash usullari va kosmik nurlanishlardan himoyalanish choralari haqida ma'lumot beriladi.
Kvasarlar.: Kvasarlar haqida umumiy ma'lumot, ularning fizik xususiyatlari, spektrlari, qizilga siljishi, masofasi va energetikasi, kvasarlarning paydo bo'lishi va evolyutsiyasi haqida ma'lumot beriladi.
Mezonlar.: Mezonlar haqida umumiy ma'lumot, ularning turlari, fizik xususiyatlari, o'zaro ta'siri va rol'i haqida ma'lumot beriladi.